APPENDICE. I. CONSTITUTION de Benoît XIV qui condamne cinq propositions favorisant le duel et qui sanctionne par de nouvelles peines les anciennes lois contre les duellistes. < BENEDICTUS Episcopus, servus servorum Dei, Ad perpetuam rei memoriam. « Detestabilem, ac divinâ naturalique lege damnatum duellorum abus um à barbaris gentibus atque superstitiosis, non sine ingenti corporum animarumque clade, in christianam rempublicam auctore diabolo invectum, cùm semper execrata sit, atque improbarit Ecclesia, tùm præcipuo in eam curam studio, vigilantià, ac zelo incubuerunt Romani Pontifices, ut à fidelium cœtu longissimè arceretur. Nam, ut antiquiora mittamus prædecessorum nostrorum, Nicolai (4), Cœlestini III, Innocentii II, Eugenii III, Alexandri III (2), Innocentii IV (3) adversùs singulares pugnas decreta, extant recentiores apostolicæ Sedis constitutiones quibus Romani Pontifices Julius II (4), Leo X (5), Clemens VII (6) ac demum Pius IV (7) gravissimas pœnas anteà statutas confirmarunt, aliasque de novo addiderunt, contrà duellantes ex quâcumque causâ, etiam per sæculares regionum, ac locorum leges forsan permissa, adjectâ infamiâ, bonorumque proscriptione etiam adversùs complices, ac participes, et qualemcumque operam iisdem præbentes. .Tridentina verò synodus (8) latam in eos excommunicationem extendit ad imperatores, et reges, duces, ac principes, cæterosque dominos temporales, si locum ad monomachiam in terris suis concesserint, ac jurisdictione, et dominio loci, in quo duellum fieri permiserint, quem ab Ecclesià obtineant, eo ipso privatos declaravit. Committentes verò pugnam, eorumque patrinos excommunicationis, ac omnium bonorum proscriptionis, nec non perpetuæ infamiæ pœnam incurrere statuit; et si in ipso conflictu necesserint, ecclesiasticà sepulturâ perpetuò carituros decrevit. Cùm verò præfatis saluberrimis legibus judicialia dumtaxat, ac solemnia duella comprehensa, ac proscripta viderentur, piæ memoriæ prædecessor noster Gregorius Papa XIII (9) hujusmodi pœnas adversùs omnes extendit, qui nedum (1) Epistola ad Carolum Calvum. (2) In concil. Lateranensi, cap. 1 et 2, de Torneamentis, ubi trium prædecessorum decreta citantur. (3) In epist. ad archiepiscopos, episcopos, aliosve ecclesiasticos regni Franciæ, apud Raynald., ad annum 1252, num. 81. (4) Constitutio incipiente Regis pacifici. publicè, sed etiam privatim ex condicto, statuto tempore et loco, monomachiam commiserint, etiam si nulli patrini, sociive ad id vocati fuerint, nec loci securitas habita, nullave provocatoriæ litteræ, aut denonciationis cartulæ præcesserint, Denique felicis recordationis Clemens papa VIII, etiam prædecessor noster, apostolicas romanorum antè se Pontificum leges omnes, et pœnas in eis statutas suâ constitutione, quæ incipit: Illius vices, data 16 calend. septembris, anno 1592, disertè complexas, easdem extendit ad omnes non solùm duello certantes, sed etiam provocantes, suadentes, equos, arma, commeatus præbentes, comitantes, cartulas, libellos, manifesta mittentes, scribentes, vel divulgantes, aut quomodolibet circà ista cooperantes, socios, patrinos de industriâ spectatores, fautores, criminis demum participes illudque permittentes, vel, quantùm in ipsis est, non prohibentes, ac delinquentibus veniam, et impunitatem concedentes, quique se prædictis quoquomodo immiscuerint, etiamsi neque pugnæ effectus, neque accessus ad locum sit subsequutus. His tàm sapienter, tàm apertè atque perspicuè ab Ecclesià et ab Apostolica Sede constitutis, dubitari jàm nullo modo posse videbatur, quin duella omnia tàm publica, quàm privata, et naturali et divino et ecclesiastico jure prorsùs illicita, vetita, atque damnata censeri deberent. Sed nonnulli earum legum interpretes, per benignitatis speciem humanis, pravisque cupiditatibus plus æquo faventes, apostolicas sanctiones ad corrupta hominum judicia inflectentes, ac temperantes licere, docuerunt (1). Viro equestri duellum acceptare ne timi⚫ditatis notam apud alios incurrat (2) fas esse defensionis occisiva vel ipsis ⚫ clericis, ac religiosis, tueri, honorem, dum alia declinandæ calumniæ via non suppetat (3); Propulsare damna quæ ex iniquâ judicis sententià certo ⚫ imminent (4); defendere non solùm quæ possidemus, sed etiam ea, ad quæ jus ⚫ inchoatum habemus, dùm alia via id assequi non valeamus. Quas quidem assertiones duellis faventes Apostolica Sedes censurâ notavit, rejecit, proscripsit. Et nihilominus extiterunt quàm proximè recentiores alii qui etsi duella, vel odii, vel vindictæ, vel honoris tuendi causâ, vel levioris momenti res fortunasque servandi fateantur illicita, aliis tamen in circumstantiis, et casibus vel amittendi officii, et sustentationis, vel denegatæ sibi à magistratu justitiæ, defensionis innoxiæ titulo, ea licere pronunciant. Laxas, et periculi plenas opiniones hujusmodi, ex vulgatis eorum libris ad nos delatas, ubi primùm accepimus earum examen nonnullis ex venerabilibus fratribus nostris S. R. E. cardinalibus, et quibusdam dilectis filiis sacræ theologiæ magistris specialiter ad id per nos deputatis, commisimus qui re maturè discussâ, latis coràm nobis tùm voce, tùm scripto suffragiis, infrascriptas propositiones censurâ, et proscriptione dignas existimarunt. I. . Vir militaris, qui nisi offerat, vel acceptet duellum, tanquàm formidolosus, timidus, abjectus, et ad officia militaria ineptus haberetur, indèque officio, quo se suosque sustentat, privaretur, vel promotionis alias sibi debitæ, ac promeritæ, spe perpetuò carere deberet, culpâ, et pœnâ vacaret, sive offerat, sive acceptet duellum. (1) Propositio damnata ab Alexandro. VII. (2) Propositio 17 ex damnatis ab eodem Alexandro. (3) Propositio 18 ab eodem damnala. (4) Propositio 82 ex damnatis ab Innocentio XI. CONSTITUTION CONTRE LE DUEL. II. 487 • Excusari possunt etiam honoris tuendi vel humanæ vilipensionis vitandæ gratià, duellum acceptantes, vel ad illud provocantes, quandò certò sciunt pugnam non esse secuturam, utpote ab aliis impediendam. III. «Non incurrit ecclesiasticas pœnas ab Ecclesià contrà duellantes latas, dux, vel officialis militiæ, acceptum duellum, ex gravi amissionis famæ et officii. IV. 66 « Licitum est, in statu hominis naturali acceptare, et offerre duellum, ad servandas cum honore fortunas, quandò alio remedio jactura propulsari nequit. V. "Asserta licentia pro statu naturali, applicari etiam potest statui civitatis malè ordinatæ, in quâ nimirùm, vel negligentiâ vel malitia magistratùs, justitia apertè denegatur. » "Auditis itaque, super unâquâque earum propositionum, dictorum cardinalium, et consultorum judiciis, non ipsas, præsentium litterarum tenore, et apostolica auctoritate, tanquàm falsas, scandalosas, ac perniciosas rejicimus, damnamus, ac prohibemus, ità ut quicumque illas, ut conjunctim, aut divisim docuerit, defenderit, ediderit, aut de iis, etiam disputandi gratiâ, publicè, aut privatim, tractaverit nisi forsan impugnando, ipso facto incidat in excommunicationem, à quâ non possit (præterquàm in mortis articulo) ab alio, quâcumque etiam dignitate fulgente, nisi ab existente pro tempore Romano Pontifice absolvi. Insuper districtè, in virtute sanctæ obedientiæ et sub interminatione divini judicii, prohibemus omnibus Christi fidelibus cujuscumque conditionis, dignitatis et status, etiam specialis, et specialissimâ notà dignis, ne prædictas opiniones, aut aliquam ipsarum, ad praxim deducant. Jam verò ut exitiosam duellorum licentiam, in christianâ, ac præsertim militari republicâ, non obstantibus providis legibus à plerisque etiam sæcularibus principibus et potestatibus ad eamdem extirpandam laudabiliter edit is, adhuc gliscentem, validiore manu exerceamus, gravissimumque scelus apostolicæ districtionis gladio magis, magisque insequamur, omnes, et singulas dictorum Romanorum Pontificum prædecessorum nostrorum constitutiones superiùs enunciatas, quarum tenores, ac si præsentibus de verbo ad verbum insertæ forent, pro sufficientes expressis haberi volumus, apostolicâ auctoritate confirmantes, ut innovantes, ad hoc ut pœnarum gravitas, et severitas majorem perditis hominibus ingerat peccandi metum, nostro motu proprio, ac de apostolicæ auctoritatis plenitudine, earumdem præsentium litterarum serie, statuimus, atque decernimus, ut si quis in duello, sive publicè, sive privatim indicto, hominem occiderit, sive hic mortuus fuerit in loco conflictûs, sive extrà illum ex vulnere in duello accepto, hujusmodi homicida, tanquàm interficiens proximum suum animo præmeditato ac deliberato, ad formam constitutionis felicis recordationis prædecessoris nostri Benedicti papæ XIII quæ incipit: Ex quo divina, data 6 idûs junii anno Domini 1725 ab ecclesiasticæ immunitatis beneficio exclusus, et repulsus omninò censeatur, ità ut à cujuscumque sacri ac religiosi loci asilo, ad quod confugerit, servatis tamen de jure servandis, extrahi et judicis competentis curiæ pro merito puniendus tradi possit ac debeat. Super quo nos episcopis, aliisque superioribus antistibus, ad quos respectivè pertinet, et pertinebit imposterum, necessarias, et opportunas facultates præsentium quoque tenore impertimur. Quin etiam vivente adhuc altero in singulari certamine graviter vulnerato, si percussor in locum immunem se receperit, ex quo, eveniente illius morte, fugam arripere et legum severitatem evadere posse prospiciatur. Volumus et respectivè permittimus, ut, quatenus periti ad inspiciendum vulnus asciti, grave vitæ periculum adesse retulerint, percussor ipse, prævio semper decreto episcopi, et cum assistentiâ personæ ecclesiasticæ ab eodem episcopo deputatæ, ab hujusmodi loco immuni extractus, sine morâ carceribus mancipetur; eå tamen lege judicibus indicta, ut illum Ecclesiæ restituere debeant, si vulneratus superstes vivat ultrà tempus à legibus, quæ de homicidio sunt, constitutum, alioquin in easdem pœnas incidant, quæ in memoratis Benedicti XIII litteris constitutæ sunt adversùs illos, qui delinquentem in aliquo ex casibus ibidem expressis, ex indiciis ad id sufficientibus sibi traditum, restituere recusent, postquàm is in suis defensionibus hujusmodi indicia diluerit. Prætereà, simili motu, et auctoritate decernimus, ac declaramus, sepulturæ sacræ privationem à sacrosanctâ Tridentinâ synodo inflictam morientibus in loco duelli et conflictûs, incurrendam perpetuò fore, etiam antè sententiam judicis, à decedente quoque extrà locum conflictûs ex vulnere ibidem accepto, sive duellum publicè, sive privatim indictum fuerit, ac etiamsi vulneratus antè mortem non incerta pœnitentiæ signa dederit, atque à peccatis, et censuris absolutionem obtinuerit; sublatâ episcopis et ordinariis locorum super hâc pœna interpretandi ac dispensandi facultate, quo cæteris documentum præbeatur fugiendi sceleris, ac debitam Ecclesiæ legibus obedientiam præstandi. In hujus demum sollicitudinis nostræ societatem vocantes charissimos in Christo filios nostros, imperatorem electum, cunctosque catholicos reges, necnon principes, magistratus, militiæ duces atque præfectos, eos, omnes et singulos, pro suâ in Deum religione ac pietate, enixè obtestamur in Domino, ut conjunctis studiis et animis, exitiosæ duellorum licentiæ, quâ regnorum tranquillitas, populorum securitas atque incolumitas, neque corporum solum, sed, quæ nullo prætio æstimari potest, æterna animarum vita certè periclitatur, omni nisu, et constantia vehementer obsistant. Neque sibi suæque in Deum fidei, munerisque rationi fuisse satis intelligant, quod optimè constitutis legibus, indictisque gravissimis pœnis, horrendum scelus proscriptum sit, nisi accuratam ipsarum legum, pœnarumque executionem noviter urgeant ac promoveant, seque inexorabiles Dei vindices in eos, qui talia agunt, diligenter exhibeant. Nam si delinquentes aut oscitanter ferant, aut molliter puniant, alieno sese crimine polluent, omnisque illius sanguinis reos se constituent, quem it crudeliter inultum effundi permiserint. Vani enim, falsique honoris idolo humanas litari victimas non impunè feret supremus omnium judex Deus, rationem ab iis aliquando exacturus, quorum est divina et humana jura tueri, sibique creditorum hominum vitam servare, pro quibus sanguinem ipse suum JesusChristus effudit. a • Volumus autem, ut præsentium litterarum transumptis, etc. Nulli ergò, etc. « Datum Romæ apud sanctam Mariam Majorem, anno Incarnationis Dominicæ 1752, quarto idûs novembris, Pontificatus nostri anno tertio decimo. II. CONVENTIO inter sanctissimum Dominum Pium IX, Summum Pontificem, et catholicam Hispaniarum reginam Elisabeth II (1). In nomine sanctissimæ et individuæ Trinitatis. ⚫ Sanctitas Sua Summus Pontifex Pius IX, pro pastorali quam gerit totius (1) Voyez la traduction de ce CONCORDAT, ci-dessus, pag. 251. catholici gregis sollicitudine, et præcipua ergà inclytam devotamque Hispanicam nationem benevolentiâ, religionis bono, Ecclesiæque utilitati eodem in regno prospicere summoperè cupiens: et majestas sua regina catholica Elisabeth secunda, pro avità pietate, et sincerâ in apostolicam Sedem observantiâ, pari studio affecta, solemnem conventionem celebrare decreverunt, qua inibi ecclesiastica negotia omnia stabili et canonicâ ratione ordinarentur. Hunc in finem Sanctitas Sua Summus Pontifex in suum plenipotentiarium nominavit excellentissimum Dominum Joannem Brunelli archiepiscopum Thessalonicensem, ejusdem Sanctitatis Suæ prælatum domesticum, Pontificio solio adsistentem, et in Hispaniarum reguis cum potestate legati à latere nuntium apostolicum. a Et majestas sua catholica excellentissimum dominum Emmanuelem Bertran de Lis, magnæ crucis equitem regii, et insignis ordinis Hispanici Caroli III, nec non Sardiniensis SS Mauritii et Lazari, et Neapolitani Francisci I, penes alterum ex publicis regni consiliis deputatum, atque ipsius majestatis suæ à secretis status. « Quos inter post invicem tradita ac recognita authentica suæ plenipotentiæ instrumenta de sequentibus convenit. ART. 1. Religio catholica apostolica Romana, quæ excluso quocumque alio cultu esse pergit sola religio Hispanicæ Nationis, conservabitur semper in totâ ditione catholicæ majestatis suæ cum omnibus juribus ac prærogativis,, quibus potiri debet juxtà Dei legem, et canonicas sanctiones. ART. 2. Consequenter institutio in universitatibus, collegiis, seminariis et scholis publicis ac privatis quibuscumque erit in omnibus conformis doctrinæ ejusdem religionis catholicæ: atque hunc in finem episcopi, et cæteri præsules diœcesani, quorum munus est doctrinæ fidei et morum, ac religiosæ juvenum educationi invigilare, in hujus muneris exercitio etiam circà scholas publicas nullatenus impedientur. ART. 3. Neque ullam prorsus impedimentum ponetur, quo iidem antistites, aliique sacri ministri in sui officii functione detineantur, nec quispiam quovis obtentu eos molestia afficiet in his omnibus quæ sui muneris sunt adimplendis. Imo verò singuli regni magistratus studebunt ipsi adhibere suamque operam dare, ut omnes debitam juxtà divina mandata observantiam ac reverentiam illis adhibeant, nec aliquid fiat quod in eorum dedecus, ac contemptum vergere possit. Aderunt item regia majestas ejusque gubernium potenti patrocinio, ac præsidio suo episcopis illud pro re nata postulantibus, maximè autem ubi improbitati obsistendum sit hominum, qui fidelium mentes pervertere, vel eorum mores corrumpere conentur, aut editio, introductio, et circumlatio pravorum noxiorumque librorum impedienda sit. « ART. 4. In reliquis omnibus, quæ ad jus, et exercitium ecclesiasticæ auctoritatis, sacræque ordinationis ministerium pertinent, episcopi, eisque subjectus clerus plena illa utentur libertate quam sacri canones statuunt. ART. 5. Attentis gravibus causis, quæ id pro spirituali bono, et majori fidelium commodo necessarium et conveniens esse suadent, nova fiet in universâ peninsula et insulis adjacentibus diœcesium divisio ac circumscriptio. Atque ideò: Metropolitanæ, quæ nunc sunt, sedes Burgensis, Cæsaraugustana, Compostellana, Granatensis, Hispalensis, Tarraconensis, Toletana et Valentina conservabuntur, et ad hunc ipsum gradum cathedralis Vallisolitana evehetur. ⚫ Ità pariter conservabuntur, episcopales ecclesiæ Abulensis, Almeriensis, Asturicensis, Auriencensis, Barcinonensis Calaguritana, Canariensis, Carthaginiensis, Cauriensis, Conchensis, Cordubensis, Derthusensis, Gaditana, Gerun |