a talis actus naturaliter semper est in oque loco; tum etiam quia hujusmodi us non solum pendet a potentia, ut a subo recipiente, sed etiam ut a principio nte; eadem autem potentia non habet vim uralem ad efficiendum simul actus contra=, in quo multum differt virtus activa a siva; nam hæc indifferens est, ut ab agente piat, juxta virtutem ejus, dummodo forinter se non pugnent. Illa vero est ab rinseco limitata in sua virtute, quæ non scit propter existentiam in pluribus locis. es, has rationes ad summum procedere undum potentiam naturalem; supernatuem autem videtur sequi, posse esse simul diversis locis, quia supernaturaliter potest tus activa confortari, et quilibet actus in o loco tantum constitui. Quod videtur conHere Gabriel in 4, dist. 10, art. 3, dub. 3, n tantum in homine existente in diversis is, sed etiam in eodem, quod frequens est oud Nominales. Ego autem suppono, inter tus vitales contrarios esse tantam repuantiam, ut etiam per potentiam Dei absotam non possint esse in eodem subjecto et co simul, quia sese omnino destruunt ex arte objecti, unus enim destruit objectum terius. Unde fit, ut cum aliæ qualitates conariæ simul esse possint in gradibus remis5, hoc repugnet naturaliter actibus vitalibus ontrariis. Unde probabilius etiam censeo, on posse hujusmodi actus contrarios esse mul in eodem subjecto etiam in diversis los, quia licet concedam, posse Deum ponere num ex his actibus in uno loco, et non in lio, ubi esset idem subjectum, tamen inde mpediret actum sibi contrarium in eodem bjecto etiam in alio loco, non per meram formationem et incompossibilitatem formauin, ad quam esset necessaria præsentia loalis, sicut in aliis contrariis, sed ex parte bjecti, destruendo illud, per sympathiam jusdem animæ, seu potentiæ, existentis in no loco, ad se ipsam, ut existentem in alio oco; nam sicut eadem anima apprehendens liquid per imaginationem excitatur ad aman lum per appetitum, quamvis illi actus imaginandi et appetendi non sint in eodem loco corporis, solum quia radicantur in eadem anima, et intime ab illa fluunt, ita opinor, quod si idem homo hic et Romæ esse intelligatur, quamvis hic tantum haberet actum imaginationis, vel intellectus, quo aliquod apprehenderetur bonum, per illum sufficienter excitaretur, ut posset illud Romæ appe tere, quia illa sympathia potentiarum non pendet ex loco, sed ex identitate animæ, in qua illæ potentiæ et actus radicantur; est enim eadem ratio et proportio. Unde ulterius, sicut mutata apprehensione intellectus vel imaginationis necesse est mutari actum appetitus, quia mutatur objectum, ita in prædicto casu, hoc ipso quod homo alicubi judicet, hoc esse falsum, destruitur in eodem intellectu veritas, respectu illius objecti, et ita destruitur objectum, respectu assensus contrarii; et idem est de omnibus similibus contrariis. Quæ tandem sympathia, et correspondentia actionum vitalium, sic potest explicari, quia si ego nunc Romæ simul existerem, quamvis non haberem hic realiter præsentem sensibilem visionem, quam haberem Romæ, nihilominus hic possem narrare, quæ Romæ geruntur; unde quodammodo dici possem hinc videre, quod satis est, ut hic possem narrare, quia ad hoc non est necessaria propinquitas seu identitas loci, quia nunc etiam lingua loquitur quæ oculus videt, quia ab eadem movetur anima, quamvis loco distent; quod idem esset, etiamsi fingatur homo tantæ magnitudinis, ut longe amplius inter se distarent; hujusmodi ergo consonantia est ex parte objectorum in reliquis actibus vitalibus. 9. Ultimo addendum est in hac materia, quamvis agentia naturalia per se non sufficiant ad immutandum eodem modo corpus in diversis locis existens, magis tamen congruum et consentaneum naturis rerum videri, ut supposito priori miraculo Deus suppleat defectum causarum naturalium, præbeatque concursum sufficientem, ut talis immutatio eodem modo in omnibus locis fiat. Hæc est consentanea D. Thom. et aliis auctoribus citatis in prima sententia, et idem sentit Alensis, qui rationibus indicat, quia alias magna confusio et perturbatio rerum sequeretur, quæ non decet ordinem divinæ sapientiæ. Item, quia alioqui multa sequerentur præter naturalem ordinem rerum, ut quod eadem materia sit sub diversis formis, etc., quæ omnia evitantur posito hujusmodi concursu, consentaneo priori miraculo. Præterea in hoc mysterio necessarium est hoc dicere, supposita communi doctrina, quod corpus Christi in hoc sacramento, eadem per concomitantiam habeat, quæ extra sacramentum recipit; quod hic speciali ratione necesse est fieri singulari concursu Dei, propter sacramentalem modum supernaturalem, ut sæpe supra indicatum est. Ad quod ita instituendum fuit etiam hic specialis ratio, tum propter excellentiam et majestatem corporis Christi; tum etiam quia hoc sacramentum est memoriale et signum ejusdem corporis in propria specie existentis; et ideo decuit, ut eodem modo esset in hoc sacramento, quo extra, quoad omnia absoluta, quæ a loco non pendent. -- 10. Dubium. Solutio. Atque hinc expeditur dubium, supra huc remissum, si corpus Christi extra sacramentum corrumperetur, usque ad resolutionem in elemento, ita ut jam nullo modo maneret corpus humanum, an nunc desineret esse omnino in sacramento. Scotus enim in 4, dist. 10, quæst. 6, affirmat, et recte in uno sensu. Dico autem hypothesim esse impossibilem, supposita institutione facta in hoc sacramento, et statu illius corporis, quem illa supponit. Unde ex illa hypothesi impossibili videntur sequi contradictoria; nam ex vi præsentis institutionis absolute et sine ulla conditione verum est, tamdiu corpus Christi conservari sub speciebus quamdiu illæ possunt substantiam panis conservare, et ex hoc principio Christus semper ibi manebit, quicquid extra sacramentum circa corpus ejus fieri fingatur. Aliunde vero, quia juxta eamdem institutionem corpus in sacramento debet esse substantialiter conforme sibi ipsi extra sacramentum, et quia in sacramento esse non potest, nisi corpus humanum, quod significant verba formæ, ideo etiam sequitur in eo casu corpus Christi non mansurum sub sacramento, et hoc simpliciter verum est; alia autem promissio, quod Christi corpus tamdiu durat sub speciebus, quamdiu species ipsa durant, involvit conditionem, quod Christi corpus in propria specie perseveret, et duret in ratione. corporis humani; quod quia perpetuo ita futurum est ex absoluta lege, et promissione divina, ideo alia etiam promissio transit in absolutam simpliciter, et alia conditionalis procedit ex hypothesi impossibili, supposita institutione, prout facta est. ARTICULUS II. Utrum in hoc sacramento remaneat substantia et vini post consecrationem (infra, art. 6, co quæst. 77, art. 1 et 5; et 4, d. 11, quæst. 1; et q. 1, art. 1, quæst. 3; et 4 contra, cap. 63, in p et Quodlib. 7, art. 9, et Quodlib. 9, art. 5, ad 1 Cor. 11, lect. 4, col. 6, et lect. 9, col. 5 1. Ad secundum sic proceditur. Vide quod in hoc sacramento remaneat subst panis et vini post consecrationem. Dicit Damascen., in 4 lib., c. 14: Quia consuetu hominibus comedere panem et vinum bil conjugavit eis Deus divinitatem, et fec corpus et sanguinem suum, et ita panis municationis non panis simplex est, sed u divinitati. Sed conjugatio est rerum actu stentium. Ergo panis et vinum simul in hoc sacramento cum corpore et sang Christi. 2. Præterea, inter Ecclesiæ sacramenta d esse conformitas. Sed in aliis sacrame substantia materiæ manet, sicut in bapt substantia aquæ, et in confirmatione substa chrismatis. Ergo et in hoc sacramento est stantia panis et vini. 3. Præterea, panis et vinum assumuntu hoc sacramento, in quantum significant e siasticam unitatem, prout unus panis fi multis granis, et unum vinum ex multis cemis, ut August. dicit in lib. de Symb. hoc pertinet ad ipsam substantiam pani vini. Ergo substantia panis et vini reman hoc sacramento. Sed contra est, quod Ambros. dicit in l de Sacrament., cap 4: Licet figura pant vini videatur, tamen nihil aliud quam Christi et sanguis post consecrationem denda sunt. Respondeo dicendum, quod quidam po runt post consecrationem, substantiam p et vini in hoc sacramento remanere. Sed positio stare non potest. Primo quidem, q per hanc positionem tollitur veritas hujus cramenti, ad quam pertinet, ut verum con Christi in hoc sacramento existat, quod q dem ibi non est ante consecrationem. autem aliquid potest esse alicubi ubi prius erat, nisi vel per loci mutationem, vel alterius conversionem in ipsum, sicut in d aliqua de novo incipit esse ignis, aut q illuc defertur, aut ibi generatur. Manifest est autem, quod corpus Christi non inc esse in hoc sacramento per motum local Primo quidem, quia sequeretur, quod desine este in cœlo; non enim quod localiter movetur, porn enit de novo ad aliquem locum, nisi deserat prem. Secundo, quia omne corpus localiter *, pertransit omnia media, quod hic dici anpotest. Tertio, quia impossibile est, quod us motus ejusdem corporis localiter moti vrsanetur simul ad diversa loca, cum tamen pluribus locis corpus Christi sub hoc sacrato simul esse incipiat, et ideo relinquitur, Tad non possit aliter corpus Christi incipere de novo in hoc sacramento, nisi per consem substantie panis in ipsum. Quod tem convertitur in aliquid, facta converne non manet. Unde relinquitur, quod salva eritate hujus sacramenti, substantia panis •st consecrationem remanere non possit. wrundo, quia hæc positio contrariatur formæ sacramenti, in qua dicitur: Hoc est *r meum, quod non esset verum, si substaba panis ibi remaneret; nunquam enim tia panis est corpus Christi; sed potius ret dicendum: Hic est corpus meum. Tertio, contrariatur venerationi hujus sacranah, si aliqua substantia creata esset ibi, ** com posset adoratione latriæ adorari. Quarta, quia contrariatur ritui Ecclesiæ, seadam quem post corporalem cibum non licet ere corpus Christi, cum tamen post unam tmconsecratam liceat sumere aliam. Unde Met positio vitanda est tanquam hæretica. Adt ergo dicendum, quod Deus conjugavit iastem suam, id est divinam virtutem pawet vino, non ut remaneant in hoc sacramento, sed ut faciat inde corpus et sanguinem 442, dicendum, quod in aliis sacramentis best ipse Christus realiter, sicut in hoc saramento; et ideo in aliis sacramentis manet Astantia materiæ, non autem in isto. Ad 3, dicendum, quod species, quæ remanent in hoc sacramento, ut infra dicetur (quæst. 77, et, sufficiunt ad significationem hujus menti, nam per accidentia cognoscitur substantiæ. COMMENTARIUS. Celusio D. Thom. est negativa. — Negat D. Thom. manere in hoc sacramento substanm panis et vini. Quæ assertio, certa et facilis est. Rationes tamen, quibus D. Thom. dam probat, magnam habent difficultatem; a vero singulæ fere singulas quæstiones requirant, in sequenti disputat. commodius dispatabuntur. Solutiones autem argumento rum sunt faciles. De testimonio vero Damasc., quod in solutione ad 1 explicatur, dicemus in sequentibus. DISPUTATIO XLIX. DE ABSENTIA PANIS ET VINI AB HOC SACRAMENTO. Disputatio undecima de Eucharistia. Postquam diximus de præsentia corporis Christi, quæ est velut terminus ad quem consecrationis hujus sacramenti, antequam modum, quo hæc præsentia fit, et rationem transubstantiationis explicemus, oportet dicere de absentia panis, quæ est veluti terminus a quo ejusdem consecrationis; intellecto enim utroque termino, facilius erit transitum unius ad alium contemplari; loquar autem semper, brevitatis gratia, de substantia panis, quia in omnibus eadem ratio est de substantia vini. SECTIO I. Utrum de potentia absoluta potuerit Christus fieri hic realiter præsens manente substantia panis. 1. Sensus quæstionis exponitur. - Præmittimus hanc quæstionem, quoniam valde confert ad explicandam rationem, propter quam negamus manere in hoc sacramento substantiam panis. Agimus autem de possibili absolute et simpliciter, ac sine respectu ad determinata verba, per quæ fiat consecratio, salva eorum veritate. De hoc enim sectione sequente dicturi sumus; hic vero generaliter inquirimus de quocumque modo actionis divinæ, et de quocumque instrumento, quo Deus uti velit, aut si malit sine illo operari. Denique suppono, sermonem esse præcise de præsentia, non de unione corporis Christi cum accidentibus panis; quæ et est incerta, et per se non pertinet ad doctrinam fidei, quanquam de illa etiam nonnihil obiter attingemus. Ratio itaque dubitandi est, quia D. Thom. hic ex sola præsentia corporis Christi colligit absentiam substantiæ panis, quæ collectio nulla esset, si cum præsentia Christi simul esse posset substantia panis. Et eodem modo procedit in 4, dist. 14, quæst. 1, art. 4, quæstiun. 1, in corp., et ad 3, et 4 contra Gent., cap. 63. Quibus locis hac ratione utitur. Non potest aliquid incipere esse alicubi, nisi aut per motum localem, aut per conversionem alterius in ipsum; ergo nec corpus Christi incipere potest esse in hoc sa cramento, nisi alterutro ex his modis. Sed non potest incipere per motum localem. Primo, quia necessario desineret esse in cœlo. Secundo, quia necessario transiret per omnia media loca. Tertio, quia non potest simul incipere esse in diversis locis, cum unus motus ad unum locum terminetur. Ergo necessario incipit in hoc sacramento per conversionem panis in ipsum; quod autem in aliud convertitur, desinit esse : ergo. 2. Quorumdam opinio. Propter hæc antiqui discipuli D. Thomæ asseruerunt, fieri non potuisse de potentia absoluta, ut corpus Christi haberet sub accidentibus realem præsentiam sacramentalem, quam nunc habet, manente sub eisdem substantia panis; et quidam eorum omnem præsentiam negant fuisse possibilem. Alii, licet fateantur, potuisse Deum facere aliquam, non tamen ejusdem rationis cum illa, quæ nunc est. Ita sentit Hervæus in 4, dist. 10, quæst. 1, art. 1; Paludanus, dist. 41, quæst. 2, art. 1 et 2; Capreol., quæst. 1, art. 3, ad 3 Scoti cont. 1 concl., qui secundam adhibet rationem, quia si corpus Christi (inquit) fieret hic præsens sine conversione panis in ipsum, vel haberet præsentiam per suam quantitatem, vel per suam substantiam, vel per utramque; non primum, nec tertium, alias esset corpus Christi hic quantitative, et consequenter non posset esse in pluribus locis; neque etiam secundum, quia substantia materialis, ut abstrahit a quantitate, non potest fundare genus aliquod præsentiæ, quia si abstrahit a quantitate, abstrahit ab actione; ergo ab omni contactu quantitativo et virtuali; ergo ab omni præsentia. Idem videtur sentire Ferrar., 4 contra Gentes, cap. 63, qui tertiam indicat rationem, quia impossibile est, relationem esse sine fundamento. Sed relatio præsentiæ, quam Christus nunc habet, fundatur in conversione panis in ipsum ergo. Ejusdem opinionis videtur fuisse Marsil. in 4, quæst. 8, art. 1, conclus. 4; Bonavent., dist. 44, art. 4, quæst. 1, et clarius, quæst. 3. Ex quibus sumitur quarta ratio, quia impossibile est aliquid incipere esse, ubi antea non erat, sine sui mutatione, vel mutatione alterius in ipsum; sed Christus non incipit esse hic per sui mutationem; ergo necessaria omnino fuit mutatio in substantia panis. Tandem in hanc sententiam inclinare videtur Alan., lib. 1, cap. 35. 3. Prima conclusio. Dico tamen primo, potuisse Deum facere vere et realiter præ sentem Christum intra panem, conser imo et immutata manente substantia p Hæc est communior sententia Theolog in 4, dist. 10; Scoti, quæst. 1, § Quantu istud, et latius, dist. 11, quæst. 3; Dur quæst. 1; Richard., art. 4, quæst. 1; G Major. et aliorum; et ex Thomistis eam Cajet. hic; Soto, dist. 9, quæst. 2, ar Ledesm., quæst. 16, art. 2; et tandem dicit Ferrar. supra, ad 4 Scoti contra 2 tum D. Thom. Antequam vero hanc co sionem probem, 4. Secunda conclusio. Dico secu potuisse Deum dare hanc præsentiam co Christi omnino ejusdem rationis cum quam nunc habet, et cum omnibus in secis conditionibus ejus, id est, ut illan beret, non amittendo eam, quam hab cœlo, et ut per eam esset totum in tot totum in qualibet parte panis, et cum in et inseparabili distantia ab ipso, ablata s ea actione, qua accidentia separantur a jecto, vel etiam cum illa, si Deus vellet s conservare præsentem substantiam p non unitam accidentibus. Ita 'sentiunt dicti Doctores, licet non tam distincte me suam declarent; videtur tamen res clara, ut nulla appareat dubitandi r Primo, quia nulla intercedit contradi Quod ita ostendo, quia nec ratione ipsa rerum, seu terminorum, id est, cor Christi et substantiæ panis, nec ratione n seu actionis vel mutationis, per quam d hic constitui corpus Christi, intercedit repugnantia; ergo revera nulla est. I pars videtur per se evidens. Primo, etiam quantitativo modo non repugnat u corpus fieri intime præsens alteri, conser illius substantia. Secundo, quia hic de quantitas corporis Christi fit intime præ quantitati panis, illa manente et conserv neque est ex parte ipsarum rerum repug tia; ergo multo minus est inter substan si solas ipsas, et earum præsentias inti consideremus. Tertio, quia hic est substa corporis Christi, per modum substantiæ visibiliter præsens. Hujusmodi autem sentia indivisibilis substantiæ non repug nec excludit formaliter præsentiam alte substantiæ ab eodem loco seu spatio; enim ratione substantia Angeli potest præsens intime in quavis alia substantia materialis substantia, si privaretur qua tate, non excluderet aliam substantiam hoc loco, ubi ipsa est, quia hoc est, q i issime facit quantitas naturæ suæ relicta; bus rationibus convincor ad dicendum, solum de potentia Dei absoluta, sed etiam natura rei, si solum consideremus vim -sentiæ et formalem incompossibilitatem, trahendo ab efficacia et veritate verborum, esentiam corporis Christi non expellere naliter substantiam panis physica expulme, de quo latius dicam disputatione seenti. Aliud membrum, scilicet, hoc non ugnare ex parte viæ, seu mutationis, prour primo in genere, quia ut recte notavit tus, duæ partiales mutationes possunt hic elligi, alia privativa, qua substantia panis nsit ab esse ad non esse, alia positiva, qua pus Christi ex non præsente fit præsens; istæ non sunt essentialiter connexæ, nec mini unius cum terminis alterius; ergo ssunt separari; ergo corpus Christi non cessario fit hic ex substantia panis, quia um hic terminus a quo, est simpliciter nessarius in tali mutatione. Deinde magis in rticulari, quia repugnantia constituebatur hoc, quod si substantia panis non desinit, lla est actio, vel mutatio, per quam hic fiat rpus Christi; ostendam duos modos esse ssibiles, et quoniam ad disputationem de ansubstantiatione multum conferent, eos ligenter explicabo. n. 5. Manente substantia panis posset Christus i intime adesse per actionem substantiaDico ergo tertio, potuisse Christum ri substantialiter præsentem intra panem r actionem substantialem per se primo rminatam ad substantiam corporis Christi er modum creationis, vel conservationis, ad am talis præsentia consequatur. Probatur, m si Christi corpus alibi non existeret, sset creari a Deo cum nova præsentia loli absque alterius rei desitione; ergo etiam >sset creari hic, intra substantiam panis, im hac præsentia sacramentali, absque detione substantiæ panis, quia, neque ex parte rmini a quo, neque ex parte termini ad uem, neque ex formali repugnantia subantiarum esset contradictio, ut ostensum st; ergo etiamsi corpus Christi alibi existat, oterit per simile genus actionis fieri præsens atra substantiam panis. Probo consequenam, quia eadem res potest duplici actione roduci, aut conservari; unde, licet suppoatur existens alicubi una actione, potest libi idem esse recipere per aliam actionem, quæ de se esset sufficiens rei productio, si on supponeretur existens; tunc autem non denominabitur productio, quia hæc vox connotat ordinem ad terminum a quo, qui sit privatio, seu negatio simpliciter existentiæ termini ad quem, quia produci significat adduci de non esse simpliciter ad esse; sed denominatur quasi conservatio, quia conservatio est influxus ejusdem esse, quod antea erat, et hoc convenit illi actioni. Nec refert, quod conservatio propriissime est eadem actio cum productione, quatenus permanet et durat, influendo idem esse, quod in primo instanti produxit, ut constat ex D. Thom., 1 part., quæst. 404, art. 4, ad 4; quia etiam potest per novam actionem conservari id, quod per alteram actionem fuerat productum, ut si lumen productum ab una lucerna conservaretur ab alia, et in hoc mysterio conservaret Deus quantitatem separatam, alia actione ab illa, qua antea fuerat producta; at vero sicut fieri potest, etiam naturaliter, ut res conservetur per distinctam actionem a productione, cessante priori actione, ita, saltem supernaturaliter, fieri potest, ut conservetur per novam actionem absque cessatione prioris. 6. Idem effectus a duabus causis totalibus simul potest produci supernaturaliter. Quoniam vero ex hoc principio pendent, non solum ratio facta, sed multa etiam dicenda de transubstantiatione, oportet illud fundare ac declarare. Primo igitur ponendum est ex philosophia, fieri posse divina virtute, ut idem effectus simul a duabus causis totalibus producatur; dicuntur autem causæ totales, quando unaquæque actu efficit actione sufficiente ad totum producendum, quas non repugnat fieri simul, quia una non destruit aliam, neque aliunde est specialis repugnantia, aut implicatio contradictionis, ut suo loco ostendimus. 7. Hoc autem fieri debet duabus actionibus diversis, ac sufficientibus sigillatim. — Hinc fit secundo, ut si effectus fiat a duabus causis totalibus, necessarium esse, ut fiat duabus actionibus diversis; quia si causa est totalis, necesse est, ut dixi, actionem esse per se sufficientem ad effectum, ita ut quamvis alia et melior tolleretur, ex vi talis agentis et actionis, fieret effectus tam perfectus et integer, sicut ab utraque producebatur; nam si causa non sit hujusmodi, non erit totalis, sed partialis, cum indigeat consortio, et adjutorio alterius; ergo necesse est, talem causam agere actione propria et integra, distincta ab actione totali alterius causæ. Patet conse |