chidiaconi, electionis vota contulimus. In cuius Deo deditae electionis, nullus, gratia Sancti Spiritus illustrante, defuit, sed omnium vota concorditer convenerunt: inque eius sanctitatis persona decreta solemniter facientes, per harum portitores, sanctissimum Episcopum Ill. venerabilem Presbyterum, Ill. Notarium, Ill. Regionarium, Ill. adaeque Subdiaconum Regionarium, Ill. et Ill. Viros honestos cives, et de exercitali gradu, Ill. eminentissimum Consulem, Ill. et Ill. magnificos Tribunos, ad praecelsi et a Deo servati filii vestri Exarchi vestigia demandavimus impensius obsecrantes, ut celerius, Deo huius animum inspirante, hanc Apostolorum Principis sedem, praesertim pro diversis imminentibus, et ad subventum Provinciae exigentibus, simul et ad Imperiale servitium respicientibus, de perfecta ordinatione Electi Apostolicam sedem adornet, quatenus insit in Apostolicae sedis specula, qui et Christi regat Ecclesiam, gregemque rationabilium salubriter dispenset ovium, et pro stabilitate a Deo decreti Romani Imperii, longaevaque sospitate ac temporum prosperitate praedicti eximii Domini Exarchi indesinenti prece exoret.

Elabora itaque, quaesumus, sanctissime ac beatissime Pater, ut cum harum portitoribus, veneratoribus et filiis vestris, apud praefatum Dominum Exarchum impigrius intervenias, vicem gratiae propriae beato Petro, fautori tuo, reddens, totisque nisibus imminens, ut optatae ordinationis, Deo iubente, acceleretur negotium, quatenus de praesularibus paternae vestrae beatitudinis adminiculis, et haec Apostolica laetetur ac exultet ecclesia, et nos gratiarum actiones agamus, et caritas denominati Domini nostri Electi, futurique Apostolici Pontificis opulentius erga vestram praesularem Sanctitatem dilatetur.

Titulus VI.

De electione Pontificis ad Iudices Ravennae.

Superscriptio. Domino eminentissimo et nobis in Christo fratri, Ill. Consuli, Ill. Archipresbyter, et Ill. Archidiaconus, Ill. Primicerius Notariorum, servantes locum sanctae sedis Apostolicae.

Si benefacta saecularibus impensa negotiis digna `minime vicissitudine defraudantur, nullus profecto est, qui dubitet, quin ea, quae pio intuitu peraguntur, aeterna vitae remuneratione rependantur.

Quae cum ita sint, licet inclytae Eminentiae vestrae pro

positum documentis pluribus agnoscamus, totis nisibus spirituali matri huic sacrosanctae Apostolicae Dei Ecclesiae utilitatibus ad concurrendum suffragari: fraterna tamen dulcedine hortari atque poscere, congruum duximus, ut convenientibus harum portitoribus Ill. et Ill. quos cum decretalibus paginis, et cum impensa supplicatione, pro celeri promotione oratoris vestri, ac amatoris, Domini nostri Ill. Archidiaconi et Electi, apud praecelsum et a Deo servatum Dominum Exarchum destinavimus, cum eis conveniat, et ad precandum Deo optatis apud denominatum Dominum Exarchum subveniat: ut cum effectu, Deo propitio, eis, qui missi sunt, remeantibus, et de vestrae a Deo servatae Eminentiae bonitate prospera praefato Domino nostro Electo nuntiantibus, non solum affectiorem eius Sanctitatem erga vestram Eminentiam efficiant; verum et boni ministerii merces atque vicissitudo ab ipso Apostolorum Principe, cui specialiter concurritis, et in praesenti vita multiplicetur, et in regnis caelestibus rependatur.

Titulus VII.

De electione Pontificis ad Apocrisiarium Ravennae.

Superscriptio. Dilectissimo fratri, Ill. Presbytero et Apocrisiario, Ill. Archipresbyter Ill. Archidiaconus, et Ill. Primicerius Notariorum, servantes locum sanctae sedis Apostolicae.

Dudum dilectissimam fraternitatem vestram obitum sanctae memoriae Domini Ill. agnovisse Pontificis, satis scimus: cui post transitum, ut moris est, die tertia convenientibus nobis, id est, Clero, Axiomaticis etiam, et generalis militiae ac civium Universitate, in personam Domini Ill. sanctissimi Archidiaconi, Dei gratia suffragante, electionis vota contulisse nos, indicamus. Cuius et solemne decretum facientes subscriptione omnium roboratum eximium et a Deo servatum Dominum Exarchum, per harum portitores Ill. et Ill. direximus, cum quibus dilectissima fraternitas vestra conveniat, et pro celeri promotione Pontificalis ordinationis deposcenda apud denominatum Dominum Exarchum interveniat, ut valeant ii, qui missi sunt, Christo comite, cum effectu ad nos repedare, et de prosperis nuntiis Apostolicam Christi Ecclesiam, omniumque nostrum animos magnanimiter relevare.

Titulus VIII.

Ritus ordinandi Pontificis.

Psallunt secundum consuetudinem. Procedit Electus de se

cretario, cum cereostatis septem, et venit ad confessionem, et post litaniam ascendunt ad sedem, simul Episcopi et Presbyteri. Tunc Episcopus Albanensis dat orationem primam: deinde Episcopus Portuensis dat orationem secundam: postmodum adducuntur Evangelia, et aperiuntur, et tenentur super caput Electi a Diaconibus. Tunc Episcopus Ostiensis consecrat eum Pontificem. Post haec Archidiaconus annectit ei pallium, deinde ascendit ad sedem, et dat pacem omnibus Sacerdotibus, et dicit: Gloria in excelsis Deo.

Titulus IX.

Indiculum Pontificis.

In nomine Domini Dei Salvatoris nostri Iesu Christi, etc. Indictione Ill. mense Ill. Ego Ill. misericordia Dei Presbyter, et Electus, futurusque per Dei gratiam humilis Apostolicae sedis Antistes, tibi profiteor, beate Petre, Apostolorum Princeps, (cui claves regni caelorum ad ligandum atque solvendum in caelo et in terra, creator atque redemptor omnium Dominus Iesus Christus, tradidit, inquiens; Quaecumque ligaveris super terram, erunt ligata et in caelo; et quaecumque solveris super terram, erunt soluta et in caelis) sanctaeque tuae Ecclesiae, quam hodie tuo praesidio regendam suscepi.

Hanc verae fidei rectitudinem (quam Christo autore tradente, per successores tuos atque discipulos, usque ad exiguitatem meam perlatam, in tua sancta Ecclesia reperi, totis conatibus meis, usque ad animam et sanguinem custodire, temporumque difficultates, cum tuo adiutorio, toleranter sufferre.)

Tam de sanctae et individuae Trinitatis mysterio, quae unus est Deus; quam de dispensatione, quae secundum carnem facta est, Unigeniti Filii Dei, Domini nostri Iesu Christi, et de caeteris Ecclesiae dogmatibus, sicut in universalibus Conciliis, et Constitutis Apostolicorum Pontificum probatissimorum, atque Doctorum Ecclesiae scriptis sunt commendata; item quaecumque ad rectitudinem vestrae nostraeque orthodoxae fidei, a te traditae, respiciunt, conservare.

Sancta quoque universalia Concilia, Nicaenum, Constantinopolitanum, Ephesinum primum, Calchedonense, et secundum Constantinopolitanum, quod Iustiniani piae memoriae Principis temporibus celebratum est, usque ad unum apicem, immutilata

servare.

Et una cum eis pari honore et veneratione sanctum sextum

Concilium, quod nuper Constantino piae memoriae Principe, Agathone, Apostolico praedecessore meo, convenit, medullitus et plenius conservare, quaeque vero praedicaverunt, praedicare; quaeque condemnaverunt, ore et corde condemnare.

Diligentius autem et vivacius omnia decreta praedecessorum Apostolicorum nostrorum Pontificum, quaeque synodaliter statuerunt, et probata sunt, confirmare, et indiminute servare et sicut ab eis statuta sunt, in sui vigoris stabilitate custodire: quaeque vel quosque simili autoritatis sententia condemnaverunt, vel abdicaverunt, simili autoritatis sententia condemnare.

Disciplinam et ritum Ecclesiae, sicut inveni, et a sanctis praedecessoribus meis traditum reperi, inlibatum custodire.

Et indiminutas res Ecclesiae conservare, et ut indiminutae custodiantur, operam dare.

Nihil de Traditione, quod a probatissimis praedecessoribus meis servatum reperi, diminuere vel mutare, aut aliquam novitatem admittere; sed ferventer, ut vere eorum discipulus et sequipeda, totis viribus meis conatibusque tradita conservare ac venerari.

Si qua vero emerserint contra disciplinam canonicam, emendare; sacrosque Canones et Constituta Pontificum nostrorum, ut divina et caelestia mandata, custodire, utpote tibi redditurum me sciens de omnibus, quae profiteor, districtam in divino iudicio rationem, cuius locum divina dignatione perago, et vicem intercessionibus tuis adiutus impleo.

Si praeter haec aliquid agere praesumpsero, vel ut praesumatur, permisero, eris mihi, in illa terribili die divini iudicii, depropitius.

Haec conanti, et diligenter servare curanti, in hac vita corruptibili constituto, adiutorium quoque ut praebeas obsecro, ut irreprehensibilis appaream ante conspectum iudicis omnium, Domini nostri Iesu Christi, dum terribiliter de commissis advenerit iudicare, ut faciat me dextrae partis compotem, et inter fideles discipulos ac successores tuos esse consortem.

Quam professionem meam, ut supra continetur, per Ill. Notarium et Scriniarium me mandante conscriptam, propria manu subscripsi, et tibi, beate Petre Apostole, et Apostolorum omnium Princeps, pura mente et conscientia devota, corporali iureiurando sinceriter obtuli.

Subscriptio. Ego, qui supra Ill. indignus Presbyter Dei gratia electus huius Apostolicae sedis Romanae Ecclesiae

Walter Fontes iuris ecclesiastici.

2

Episcopus, hanc professionem meam, sicut supra continet, faciens iusiurandum corporaliter, tibi, beate Petre, Apostolorum Princeps, pura mente et conscientia obtuli.

(Sequebantur secunda et tertia fidei professio, priori similes, quas omittendas esse duxi).

V. Concilium Germanicum a. 742 *).

In nomine domini nostri Iesu Christi. Ego Carlmannus, dux et princeps Francorum anno ab incarnatione Christi septimgentissimo 42, 11. Kalendas Maias, cum consilio servorum Dei et optimatum meorum, episcopos qui in regno meo sunt, cum presbyteris, et concilium et synodum pro timore Christi congregavi, id est, Bonifacium archiepiscopum, et Burchardum, et Regenfridum, et Hwitanum, et Vuillabaldum, et Dadanum, et Eddanum, cum presbiteris eorum, ut mihi consilium dedissent quomodo lex Dei et aecclesiastica relegio recuperetur, quae in diebus praeteritorum principum dissipata corruit, et qualiter populus christianus ad salutem animae pervenire possit, et per falsos sacerdotes deceptus non pereat; et per consilium sacerdotum et optimatum meorum ordinavimus per civitates episcopos, et constituimus super eos archiepiscopum Bonifatium, qui est missus Sancti Petri. Statuimus per annos singulos synodum congregare, ut nobis praesentibus canonum decreta et aecclesiae iura restaurentur, et relegio christiana emendetur. Et fraudatas pecunias ecclesiarum ecclesiis restituimus. Falsos presbiteros et adulteros vel fornicatores diaconos et clericos, de pecuniis ecclesiarum abstulimus et degradavimus, et ad poenitentiam coegimus.

II. Servi Dei per omnia omnibus armaturam portare vel pugnare, aut in exercitum et in hostem pergere, omnino prohibuimus, nisi illi tantummodo qui propter divinum mysterium, missarum scilicet solemnia adinplenda, et sanctorum patrocinia portanda, ad hoc electi sunt. Id est, unum vel duos episcopos cum capellanis praesbiteris princeps secum habeat, et

*) Huius concilii convocandi, ut alia monumenta testantur, Carlmannus rex apud S. Bonifacium auctor fuit, et in statutis eius condendis regiaque auctoritate promulgandis, more illius saeculi, plurimum valuit. Textum ope librorum manuscriptorum puriorem exhibuit Pertz Legum Tom. I. p. 16., quem secutus sum. Caeterum vide Lehrbuch des Kirchenrechts §. 90. not. 12.