De Arabische Imamaten.

MASCATE. (OMAN).

Hoewel ik aanwijzingen gevonden heb, dat de inwoners van dit, aan de oostkust van het Arabisch schiereiland gelegen, rijkje, zeer vrijzinnig zijn, de bepalingen des korans weinig achten, de bedevaart naar Mekka hebben afgeschaft en zich even weinig om ALî als om MOHAMMED bekommeren, heb ik niet geaarzeld het onder de Mohammedaansche staten te rangschikken. Daartoe wordt het ook algemeen gerekend.

Den 1oden Maart 1862 hebben Engeland en Frankrijk een verklaring opgesteld aangaande de onafhankelijkheid van Mascate 1). Feitelijk is het echter alle eeuwen door onafhankelijk geweest, uitgezonderd den korten tijd dat het deel uitmaakte van het groote rijk der Khalifen (tot 751). De stad Mascate zelf werd in 1507 door D'ALBUQUERQUE veroverd en bleef in handen der Portugeezen tot 1658. Men vindt er nog kasteelen door hen gebouwd.

Onder de regeering van SEVID SA ̊ID (1807—1856) was Omān in het begin dezer eeuw een vrij groote en machtige staat geworden. Het bestond destijds uit drie deelen: Zanzibar, Oman, en de bezittingen op de Perzische kust, waaronder Bender-Abbas. In 1856 echter, bij een troonsopvolging, verdeelde men den staat in twee deelen: het Afrikaansche gedeelte werd aan den eenen, het Aziatische aan den anderen broeder toegewezen, door een

1) BEACH LAWRENCE. Commentaire sur WHEATON. IV. pag. 114.

uitspraak van den Onderkoning van Engelsch-Indië. In 1875 eindigde de pacht van de grondstukken aan de Perzische kust, zoodat deze weder aan Perzië terugvielen. Er bleven slechts eenige territoiren van mindere waarde in Perzië en Beloudjistān tot Omän behooren.

Het eerste tractaat sloot Engeland met dezen staat, den 10den September 1822 '). Het bevat voornamelijk bepalingen over den slavenhandel. Regeling van privaatrechtelijke toestanden vinden wij het eerst in een verdrag gesloten met de Vereenigde Staten van Noord-Amerika den 21en September 18332). Daarin wordt reeds uitsluitend judicieele bevoegdheid in geschillen tusschen Amerikaansche burgers gegeven aan den Amerikaanschen consul. Uitvoerige regeling dienaangaande vinden wij in de tractaten gesloten met Engeland den 31en Mei 18393) en met Frankrijk den 17en November 1844 *).

Het eerste Nederlandsche schip, dat in deze eeuw de haven van Mascate bezocht, was de „Baron van der Capellen" in 1824.

Van meer belang voor ons onderwerp is echter een bezoek van 't jaar 1874 door onzen toenmaligen consul te Bender-Bouchir, den heer R. C. KEUN VAN HOOGERWOERD. „Son Altesse, SE'ID TURKI, réputé la première épée de l'Oman", schrijft hij in zijn consulair verslag over 1886, „est un prince très-affable, intelligent ,et bien disposé envers les Européens. J'ai été le visiter en 1874 pour lui proposer de conclure le traité avec les Pays-Bas, qui „a été signé en 1877" 5).

Aan hem danken wij in hetzelfde verslag een zeer nauwkeurige beschrijving van land en volk van Mascate, alsmede eenige geschiedkundige uitweidingen, waarheen ik voor verdere bijzonderheden verwijs.

Ons tractaat met Mascate is dus van

Den Haag 7 April
Mascate 27 Augustus

1) MARTENS. Nouveau Recueil. Supplément I. p. 594. 2) MARTENS et Cussy. Recueil Manuel IV. p. 370.

1877. De

voor ons onderwerp gewichtige bepaling is het volgende artikel: 1o. En considération du traitement de la nation la plus favorisée,

accordé par la législation du Royaume des Pays-Bas et de ses colonies aux sujets et au pavillon de son Altesse le Sultan de Mascate, les sujets et le pavillon du dit Royaume et de ses colonies jouiront également du traitement de la nation la plus favorisée dans les états de son Altesse le Sultan de Mascate 1). Vreemd is het dat ten onzent van wetgeving op dit stuk niets blijkt. Is het verdrag medegedeeld aan de beide kamers ingevolge het tweede lid, of goedgekeurd door de Staten-Generaal ingevolge het derde lid van Art. 57 der Grondwet van 1848?

Het bovenvermelde verslag deelt nog mede, dat onder de regeering van Sultan SAID door dezen ook met Portugal een tractaat zou gesloten zijn.

Consuls hebben te Mascate, Engeland, de Vereenigde Staten 2) en.... Nederland, zegt de heer KEUN, want zijn ressort was „de havens van de Perzische Golf". De consuls hebben volgens de verdragen de regeling van erfenis-zaken van hunne nationalen; eveneens de afwikkeling van faillietzaken. Zij hebben uitsluitende rechtsmacht, wanneer hunne nationalen gedaagden zijn.

Is nu aan onzen consul te Bender-Bouchir de rechtsmacht opgedragen, ook over Mascate? Dit kan op goede gronden betwijfeld worden. Het juridiek ressort is volgens de letter van het Koninklijk Besluit slechts: de havens van de Perzische Golf in Perzië. K. B. van 29 Augustus 1894 (S. 146). Artikel 2:

Aan de hoogstgeplaatste consulaire ambtenaren, gevestigd op de hieronder vermelde standplaatsen, wordt tenzij uitdrukkelijk een consulair ambtenaar van lageren rang is aangewezen, binnen het bij iedere standplaats aangegeven ressort de bevoegdheid toegekend tot het uitoefenen van Rechtsmacht;

Azië,
Perzie.

13. Bendir-Bouchir (ressort: de provincien Arabistan, Fars, BenderBouchir met de havens aan de Perzische Golf en Beloedjistan). Zijn inwoners van Mascate gedaagden, dan wordt de zaak uit

1) LAGEMANS. Dl. VII. p. 603.

2) In den allernieuwsten tijd ook Rusland.

gewezen door den Imam zelf, of de hoogste autoriteit onder hem. Dan is het echter noodzakelijk, dat de consul of zijn gemachtigde bij de procedure aanwezig is. De Imam verleent aan vreemde. schuldeischers alle mogelijke hulp om hunne schuldvorderingen op inwoners van Mascate betaald te krijgen.

Het jongste verdrag sloot de Sultan met Engeland, den 1oden Maart 1891 (8 Sha'ban 1308) '). Daar volgens de clausule van de meest bevoorrechte natie Nederland ook de bepalingen van dit tractaat kan inroepen, laat ik de artikelen daarvan, die privaatrecht betreffen, hier volgen:

Art. V.

Subjects of Her Britannic Majesty shall be permitted, throughout the dominions of His Highness the Sultan, to acquire by gift, purchase, intestate succession, or under will, or any other legal manner, land, houses, and property of every description, whether movable or immovable, to possess the same; and freely to dispose thereof by sale, barter, donation or otherwise.

Art. XIII.

Subjects of Her Britannic Majesty shall, as regards their person and property, enjoy within the dominions of His Highness the Sultan of Muskat the rights of exterritoriality.

The authorities of His Highness the Sultan have no right to interfere in disputes with subjects of Her Britannic Majesty amongst themselves, or between them and members of other Christian nations; such questions, whether of a civil or criminal nature, shall be decided by the competent consular authorities.

The trial and also the punishment of all offences and crimes of which British Subjects may be accused within the dominions of His Highness the Sultan, also the hearing and settlement of all civil questions, claims, or disputes in which they are the defendants, is expressly reserved to the British Consular authorities and courts, and removed from the jurisdiction of His Highness the Sultan.

Should disputes arise between subjects of His Highness the Sultan or other non-Christian Power, not represented by Consuls at Muskat, and a subject of Her Britannic Majesty, in which the British subject is the plaintiff or complainant, the matter shall be brought before and decided by the highest authority of the Sultan, or some

1) MARTENS. N. R. G., 2o serie, XVIII, p. 636.

person specially delegated by him for this purpose. The proceedings and final decision in such a case shall not however be considered legal, unless notice has been given and an opportunity afforded for the British Consul or his substitute to attend at the hearing and final decision.

XIV.

Subjects of His Highness the Sultan, or any non-Christian power, not represented by consuls at Muskat, who are in the regular service of British subjects within the dominions of His Highness the Sultan of Muskat, shall enjoy the same protection as British subjects themselves.....

XV.

Should a subject of Her Majesty residing in the dominions of His Highness the Sultan of Muskat be adjucated bankrupt, the British consul shall take possession of, recover and realize all available property and assets of such bankrupt, to be dealt with and distributed according to the provisions of English Bankruptcy Law.

XVI.

Should a subject of His Highness the Sultan of Muskat resist or evade payment of the just and rightful claims of a British subject, the authorities of His Highness the Sultan shall afford to the British creditor every aid and facility in recovering the amount due to him. In like manner the British Consul shall afford every aid and facility to subjects of His Highness the Sultan of Muskat, in recovering debts justly due to them from a British subject.

XVII.

Should a British subject die within the dominions of His Highness the Sultan of Muskat, or dying elsewhere, leave property therein movable or immovable, the British Consul shall be authorised to collect, realize, and take possession of the estate of the deceased to be disposed of according to the provisions of English Law. Een merkwaardige bepaling in dit tractaat is nog, dat het stuk opgemaakt werd in quadruplo, twee copieën in het Engelsch en twee in het Arabisch. Bij verschil zou echter de Engelsche tekst gevolgd worden.

De andere tractaten bevatten geen uitgebreidere of andere rechten en zijn meestal in dezelfde bewoordingen vervat, zij het ook in een andere taal.

Slechts ten opzichte van faillietrecht bevat het verdrag ge