eu derbyn yn deilwng, y mae ganddynt effaith neu weithrediad iachus: ond y sawl a'u derbyniant yn annheilwng, a ynnillant iddynt eu hunain farnedigaeth; fel y dywaid Sant Paul. XXVI. Nad yw Annheilyngdod y Gweinidogion yn rhwystro gweithrediad y Sacramentau. R bod yn yr Eglwys welER edig bob amser rai drwg y'nghymmysg â'r rhai da, a bod weithiau i'r rhai drwg yr awdurdod bennaf y'ngweinidogaeth y Gair a'r Sacramentau; etto, yn gymmaint ag nad ydynt yn gwneuthur hynny yn eu henw eu hunain, ond yn enw Crist, ac mai trwy ei gommisiwn a'i awdurdod ef y maent yn gweini; nyni a allwn arfer eu gweinidogaeth hwy, trwy wrando'r Gair, a derbyn y Sacramentau. Ac nid yw eu hanwiredd hwy yn tynnu ymaith ffrwyth ordinhad Crist, nac yn lleihâu gras doniau Duw oddiwrth y cyfryw rai a'r sydd trwy ffydd yn iawn dderbyn y Sacramentau a finistrir iddynt, y rhai sy effeithiol oblegid ordinhâd Crist a'i addewid, er eu ministrio gan ddynion drwg. Er hynny i gŷd, fe berthyn i ddisgyblaeth yr Eglwys, bod ymofyn am Weinidogion drwg, a bod i'r rhai a fo'n gwybod eu beiau, achwyn arnynt: ac o'r diwedd, gwedi eu cael yn euog, trwy farn gyfiawn bod eu diswyddo. XXVII. Am Fedydd. have a wholesome effect or operation: but they that receive them unworthily purchase to themselves damnation, as Saint Paul saith. XXVI. Of the Unworthiness of the Ministers, which hinders not the effect of the Sacrament. A Church the evil be ever ALTHOUGH in the visible mingled with the good, and sometimes the evil have chief authority in the Ministration of the Word and Sacraments, yet forasmuch as they do not the same in their own name, but in Christ's, and do minister by his commission and authority, we may use their Ministry, both in hearing the Word of God, and in receiving of the Sacraments. Neither is the effect of Christ's ordinance taken away by their wickedness, nor the grace of God's gifts diminished from such as by faith and rightly do receive the Sacraments ministered unto them; which be effectual, because of Christ's institution and promise, although they be ministered by evil men. Nevertheless, it appertaineth to the discipline of the Church, that enquiry be made of evil Ministers, and that they be accused by those that have knowledge of their offences; and finally being found guilty, by just judgement be deposed. XXVII. Of Baptism. APTISM is not only a sign ID yw Bedydd yn unig yn Bor profession, and mark of arwydd o broffes, neu yn nôd gwahaniaeth, i adnabod Cristianogion oddiwrth Anghristianogion eithr y mae hefyd yn arwydd o'r Adgenhedliad, neu'r Ail-enedigaeth; trwy'r hwn, difference, whereby Christian men are discerned from others that be not christened, but it is also a sign of Regeneration or new Birth, whereby, as by an o herwydd paham nid yw chwant y cnawd, a elwir yn y Groeg, goua cagnès, yr hyn a ddeong! rhai doethineb, rhai gwŷn, rhai tuedd, rhai chwant y cnawd, yn ddarostyngedig i Gyfraith Duw. Ac er nad oes damnedigaeth i'r rhai a gredant, ac a fedyddir; etto mae'r Apostol yn cyfaddef, fod mewn gwŷn a thrachwant, o hono ei hun, naturiaeth pechod. C X. Am Ewyllys Rydd. YFRYW yw cyflwr dyn, wedi Cwymp Adda, nas gall o'i nerth naturiol a'i weithredoedd da ei hun ymchwelyd nac ymddarparu i ffydd, ac i alw ar Dduw o herwydd paham ni allwn ni wneuthur gweithredoedd da, hoff a chymmeradwy gan Dduw, heb ras Duw trwy Grist yn ein rhagflaenu, fel y bo ynom ewyllys da, ac yn cydweithio â ni, wedi y del ynom yr ewyllys da hwnnw. XI. Am Gyfiawnhâd Dyn. Feron Duw, yn unig er mwyn E'n cyfrifir yn gyfiawn ger Haeddedigaethau ein Harglwydd a'n Hachubwr Iesu Grist, trwy Ffydd, ac nid o herwydd ein gweithredoedd neu ein haeddiant ein hunain. Am hynny Athrawiaeth gwbl-iachus, dra-llawn o ddiddanwch, yw, mai trwy Ffydd yn unig y'n cyfiawnhêir ni; fel yr hyspysir yn helaethach yn yr Homili am Gyfiawnhâd. XII. Am Weithredoedd da. R na ddichon GweithredE oedd da, y rhai yw ffrwyth Ffydd, ac sy'n canlyn Cyfiawnhâd, ddilëu ein pechodau, a goddef eithaf cyfiawn Farn Duw; etto maent yn foddlawn ac yn gymmeradwy gan Dduw yng Nghrist, ac yn tarddu yn angenrheidiol allan o wir a bywiol Ffydd; yn gymmaint ag y gellir lust of the flesh, called in the X. Of Free-Will. of the fall of Adam is such, that he cannot turn and prepare himself, by his own natural strength and good works, to faith, and calling upon God: Wherefore we have no power to do good works pleasant and acceptabl to God, without the grace God by Christ preventing us that we may have a good will, and working with us, when we have that good will. XI. Of the Justification of Mer War God, only for t merit of our Lord and Saviour Jesus Christ by faith, and no for our own works or deserv ings: Wherefore, that we are justified by Faith only is a most wholesome Doctrine, and very full of comfort, as more largely is expressed in the Homily Justification. E accounted righteous which are the fruits Faith, and follow after Justif cation, cannot put away ou sins, and endure the severity of the God's Judgement; yet are pleasing and acceptable to G in Christ, and do spring necessarily of a true and live ly Faith; insomuch that by the XII. Of Good Works. LBEIT that Good Works adnabod Ffydd fywiol wrthynt hwy, mor amlwg ag y gellir adnabod y pren wrth y ffrwyth. XIII. Am Weithredoedd cyn Cyfiawnhâd. a lively Faith may be as evidently known as a tree discerned by the fruit. XIII. Of Works before Justifi cation. NID yw'r gweithredoedd a WORKS done before the wneler cyn (cael) gras Crist, ac Ysprydoliaeth ei Yspryd ef, yn boddloni Duw, yn gymmaint ag nad ydynt yn tarddu o ffydd yn Iesu Grist; ac nid ynt chwaith yn gwneuthur dynion yn addas i dderbyn gras, neu (fel y dywaid yr Ysgol-ddifinwŷr) yn haeddu gras o gymhesurwydd: eithr yn hytrach, am nad ydys yn eu gwneuthur megis yr ewyllysiodd ac y gorchymmynodd Duw eu gwneuthur hwynt, nid ydym yn ammeu nad oes natur pechod =ynddynt. 嚷 XIV. Am Weithredoedd dros ben a orchymmynwyd. grace of Christ, and the Inspiration of his Spirit, are not pleasant to God, forasmuch as they spring not of faith in Jesus Christ, neither do they make men meet to receive grace, or (as the School-authors say) deserve grace of congruity: yea rather, for that they are not done as God hath willed and commanded them to be done, we doubt not but they have the nature of sin. XIV. Of Works of Supererogation. VOLUNTARY Works besides, over and above, God's Commandments, which they call Works of Supererogation, cannot be taught without arrogancy and impiety for by them men do declare, that they do not only render unto God as much as they are bound to do, but that they do more for his sake, than of bounden duty is required: whereas Christ saith plainly, When ye have done all that are commanded GWEITHREDOEDD o ewyllys dyn ei hun, heblaw a thros ben Gorchymmynion Duw, rhai a alwant yn weithredoedd Supererogasion, ni ellir eu dysgu heb ryfyg ac annuwioldeb. Oblegid trwyddynt y mae dynion yn dangos eu bod yn talu i Dduw, nid yn unig cymmaint ag y maent yn rhwymedig i'w wneuthur, ond eu bod gwneuthur mwy er ei fwyn ef nag sydd angenrheidiol wrth rwymedig ddyled; lle y mae Crist yn dywedyd yn oleu, to you, say, We are unprofitable Gwedi i chwi wneuthur y cwbl servants. yn oll a'r a orchymmynwyd i chwi, dywedwch, Gweision anfuddiol ydym. XV. Am Grist yn unig yn ddi- XV. Of Christ alone without bechod. RIST, y'ngwirionedd ein CRI pwyd yn gyffelyb i ni ym mhob peth, oddieithr pechod yn unig, yr hwn yr oedd efe yn gwbl Sin. HRIST in the truth of our unto us in all things, sin only except, from which he was clearly void, both in his flesh, and iach oddiwrtho, yn gystal yn ei gnawd ac yn ei yspryd. Efe a ddaeth i fod yn Oen difrycheulyd, yr hwn, trwy ei aberthu ei hun unwaith, a ddilëai bechodau'r byd: a pechod (fel y dywaid Sant Ioan) nid oedd ynddo ef. Eithr nyni bawb eraill (er ein bedyddio a'n hail-eni yng Nghrist) ydym er hynny yn llithro mewn llawer o bethau ; ac os dywedwn nad oes ynom bechod, yr ydym yn ein twyllo ein hunain, a'r gwirionedd nid "w ynom. 71. Am Bechod gwedi Bedydd. NID yw pob pechod marwol a wneler o wirfodd gwedi Bedydd, yn bechod yn erbyn yr Yspryd Glân, ac yn anfaddeuol. O herwydd paham, nid iawn naccâu caniattâd edifeirwch i'r sawl a syrthiant mewn pechod ar ol Bedydd. Gwedi darfod i ni dderbyn yr Yspryd Glân, ni a allwn ymadael a'r Gras a roddwyd i ni, a syrthio mewn pechod, a thrwy Ras Duw gyfodi drachefn, a gwellhau ein bucheddau. Ac am hynny y mae'r rheiny i'w condemnio, a ddywedant, na allant bechu mwy tra byddont byw yma; neu a wadant, nad oes lle i'r rhai a wir edifarhâo i gael maddeuant. XVII. Am Ragluniaeth ac Etholedigaeth. in his spirit. He came to be the Lamb without spot, who, by sacrifice of himself once made, should take away the sins of the world, and sin, as Saint John saith, was not in him. But all we the rest, although baptized, and born again in Christ, yet offend in many things; and if we say we have no sin, we deceive ourselves, and the truth is not in us. XVI. Of Sin after Baptism. NOT every deadly sin villingly committed after Baptism is sin against the Holy Ghost, and unpardonable. Wherefore the grant of repentance is not to be denied to such as fall into sin after Baptism. After we have received the Holy Ghost, we may depart from grace given, and fall into sin, and by the grace of God we may arise again, and amend our lives. And therefore they are to be coll demned, which say, they can no more sin as long as they live here, or deny the place of forgiveness to such as truly repent. XVII. Of Predestination and RHAGLUNIAETH fath Life is the everlasting re yw tragywyddol arfaeth Duw, trwy'r hon (cyn gosod seiliau'r byd) y darfu iddo trwy ei Gynghor, dirgel i ni, ddïanwadal derfynu gwared, oddiwrth felldith a damnedigaeth, y rhai a ddarfu iddo ddethol yng Nghrist o ddynol ryw a'u dwyn trwy Grist i Iachawdwriaeth dragywyddol, megis llestri a wnaethpwyd i anrhydedd. O herwydd paham, y rhai a ddarfu i Dduw pose of God, whereby (before the foundations of the world were laid) he hath constantly decreed by his counsel secret to us, to deliver from curse and damnation those whom he hath chosen in Christ out of mankind, and to bring them by Christ to everlasting salvation, as vessels made to honour. Wherefore, they which be en u cynnysgaeddu â chyfryw ragrol ddawn, a alwyd yn ol araeth Duw, trwy ei Yspryd ef n gweithio mewn pryd amserol: wynt-hwy sydd trwy ras yn fuddhâu i'r galwedigaeth: wynt-hwy a gyfiawnhêir yn had: hwynt-hwy a wneir yn eibion i Dduw trwy fabwys: wynt-hwy a wneir yn gyffelyb ddelw ei unig-anedig Fab ef esu Grist: hwynt-hwy a rodant yn grefyddol mewn gweithedoedd da; ac o'r diwedd, trwy rugaredd Duw, a feddiannant ldedwydd-fyd tragywyddol. Megis y mae duwiol ystyried Rhagluniaeth, a'n Hetholedigeth ni yng Nghrist, yn llawn o Ididdanwch melus, hyfryd, ac innhraethol, i'r duwiolion, a'r hai sydd yn clywed ynddynt eu junain weithrediad Yspryd Crist, yn marwhâu gweithredoedd y cnawd a'u haelodau daearol, ac yn tynnu i fynu eu meddwl at bethau uchel a nefol; yn gystal oblegid ei fod yn cadarnhâu yn fawr ac yn cryfhâu eu ffydd am Iachawdwriaeth dragywyddol, i'w mwynhau trwy Grist, ag oblegid ei fod yn wresog ennynu eu cariad tuagat Dduw: felly i'r rhai manylaidd, a chnawdol, sy heb Yspryd Crist ganddynt, y mae bod Barn Rhagluniaeth Duw yn wastadol ger bron eu llygaid, yn dramgwydd tra pheryglus, trwy'r hwn mae'r diafol yn eu gwthio, naill ai i anobaith, ai ynte i ddifrawwch af lanaf fuchedd, nid dim llai peryglus nag anobaith. Heblaw hynny, mae'n rhaid i ni dderbyn addewidion Duw yn y cyfryw fodd ag y maent wedi eu gosod allan i ni yn gyffredin yn yr Ysgrythyr Lân; ac yn ein gweithredoedd ganlyn ewyllys Duw, yr hon a eglurwyd i ni yn amlwg yng Ngair Duw. As the godly consideration of Predestination, and our Election in Christ, is full of sweet, pleasant, and unspeakable comfort to godly persons, and such as feel in themselves the working of the Spirit of Christ, mortifying the works of the flesh, and their earthly members, and drawing up their mind to high and heavenly things, as well because it doth greatly establish and confirm their faith of eternal Salvation to be enjoyed through Christ, as because it doth fervently kindle their love towards God: So, for curious and carnal persons, lacking the Spirit of Christ, to have continually before their eyes the sentence of God's Predestination, is a most dangerous downfall, whereby the Devil doth thrust them either into desperation, or into wretchlessness of most unclean living, no less perilous than desperation. Furthermore, we must receive God's promises in such wise, as they be generally set forth to us in holy Scripture: and, in our doings, that will of God is to be followed, which we have expressly declared unto us in the Word of God. |