Argumentum.

In hoc carmine, ut sæpius solet, pocta quendam priorum, ad Christianam fidem propagandam missorum, alloquitur. Memoriæ ita proditur historia: In terra Britonum inter Muros, tempore Fingalis, duo erant principes; quorum alter, Dunthalmo, crudelitate, et ambitione infamis, Teuthæ (sive Tuedæ, ut creditur) dominus erat; alter, Rathmor, hospitalitate et munificentiâ insignis, ad Clutham (cui nunc etiam nomen Cluda est) habitavit. Ex invidiâ Dunthalmo, aut ob privatum aliquid inter domos odium, Rathmorem in convivio interfecit; at, scelere postea cruciatus, Rathmoris filios Calthonem et Colmarem domi suæ educavit. Juvenes ad virilem ætatem proventi, ambiguas quasdam de patris cæde ulciscendâ voces protulerunt; et ideò a Dunthalmone duobus ad Teuthæ ripas cavernis, quò clanculum tollerentur, erant inclusi. Colmal intereà, Dunthalmonis filia, quæ secretò Calthonem amavit, eum custodiâ liberavit, et bellatoris apparatum induta, ad Fingalem unà confugiens, auxilium contra Dunthalmonem petiit. Fingal Ossianum cum trecentis ad Colmarem eripiendum bellatoribus misit. Dunthalmo, Colmare priùs trucidato, cum Ossiano prælio congressus, ipse occisus et exercitus penitùs fusus est. Calthon uxorem duxit Colmalem liberatorem, et Ossianus ad Morvenem rediit.

CALTHONN IS. CAOLMHAL.

V. 1-20.

GLAN guth na fonna do thréin,
Fhir tha tunaidh leat féin an còs,
E a' tearnadh mar shruth o bheinn
An caol-ghleann na gréine dhomhs'.
Fhir a thàinig o mhoigh nan Gall,
Mosglaidh m'anam an talla nam fleagh;
Mar na lài am bliadhnaibh thall,
Tha mi 'sìneadh mo làmh gu sleagh;
Tha mi sìneadh mo làmh tha lag,
Is an osun fo smachd mo chléibh'.
An cluinn thu, shìl na còs an craig,
Fonn o Oisian mu 'òg-ghnìomh féin?
Tha m'anamsa mu 'n aimsir mhòr;
Thill solus is sòlas do thriath.
Mar so féin a chithear a' ghrian
Is i siubhal san iar an soillse,
An déigh do 'ceuma gluasad fo nial,
Tullaich uaine nan sìan a' boillsge,
Na srutha gorm an sòlas sa' ghleann;
An sean laoch air lorg, is e triall,

CALTHON ET COLMALA.

v. 1-20.

EST pura vox modulorum strenuis,

O vir qui es habitans tecum ipso in caverna,
Ipsâ descendente instar rivi à monte

In angustâ valle solis mihi.

Vir qui venisti à campo Gallorum,

Expergiscitur meus animus in aulâ conviviorum;
Ut in diebus annorum ultra (hos),

Sum ego tendens meam manum ad hastam ;
Sum ego tendens meam manum quæ est imbecilla,
Suspirio sub coercitione mei pectoris.*

An auscultabis, o semen cavernæ in saxo,

[ipsius?

(Modulum) melos ab Ossiano de juvenilibus factis

Est meus animus circa tempus magnum;

Rediit lux et lætitia principi.

Modo hoc ipso cernitur sol

Pergens in occidente in luce,

Postquam ejus passus se-moverunt sub nubem,

Tumulis viridibus nimborum splendentibus,

Fluentis cæruleis in lætitia in valle;

Sene heroe super baculo et eunte,

* i. e. suppresso in meo pectore.

A liath chiabha lasadh m'a cheann.
Am faic fear tunaidh nan còs ciar
Sgiath mhòr Oisein an ard an talla
Fo chomhara scara nan còmhrag?
Thréig an soillse glan a balla,
Tha meirg air a balla, mo dhòghruinn!
An sgiath sin féin air thaobh an tréin,
Fir riaglaidh nan ceud'air Tuaide;
Air thaabh Dhunthalmo nam mòr bheum,
Seal mu 'n thuit e fo gheur na cruaidhse.
Cluinn-sa, fhir tunaidh nan còs ciar,
Mòr sgeul air na bliadnaibh tha thall.
Mòr Rathmor nan triath ri Cluai.
Thunaidh lagaich na truaighe fo 'thlàth;
Cha do dhùnadh riamh dorsa nam buaidh,
Cuirm is fleagh a' dol suas a ghnàth.

Thàinig sìol coigrich nan Gall

Le faoilte do shàr na féile;

Thog barda na duana 's na dàin;

Bhuaileadh clàrsaiche mall fo theudaibh ;

Las sòlas an eudan a' bhròin.

Dunthalmo còrr, an ardain mhòir,

Ghluais e grad an còmhrag Rathmhoir:

Bhuain triath na Cluai a bhuaidh bu chòrr;

Dunthalmo fo fheirg, is e lasadh.

Thàinig fo oiche le 'shluagh ;

Thuit Rathmor fo chruaidh nan lann;

Thuit e an talla nan luaidh,