A

uscripts the latter left had fully imbibed his opinions. He was not at first welcomed by the Unitarians, because he would not allow himself to be rebaptized;33 but by degrees he gained over their leaders, and through them the churches.34 And thus he

33 F. Socinus ad Sophiam Siemichoviam (Opp., i. 432): Quod mihi objicis, me communionem cum fratribus et Christifidelibus spernere, nec curare, ut una cum ipsis coenam Domini celebrem, quam tamen celebrare ab ipso Domino omnes jubemur: respondeo, me, postquam in Poloniam veni, nihil antiquius habuisse, quam ut me quam maxime cum fratribus conjungerem, licet invenissem illos in non paucis religionis nostrae capitibus a me diversum sentire.-Quod si nihilominus aquae baptismum una cum illis non accipio, hoc propterea fit, quia id bona conscientia facere nequeo, nisi publice antea protester, me, non quod censeam baptismum aquae mihi meique similibus ullo modo necessarium esse, sed ut cum fratribus arctius conjungar, id facturum esse: id quod fratres nullo pacto mihi concedere volunt.-Cum mihi aquae baptismus non videatur necessarius iis, qui ex Christianis, i. e., Christum profitentibus nascuntur, et in ea professione parentes imitantur, atque ita nihil revera referre arbitrer, nisi propter scandalum, utrum isti necne, et an potius adulti, quam infantes baptizentur: propterea non diffiteor, me circa infantium baptismum haud difficilem futurum, si contingeret, Ecclesiae aedificationem sic postulare, illumque citra omne scancalum dari posse. Cf. Ejusdem epist. ad Sim. Ronembergium (1. c., p. 429), where he especially directs attention to the external disadvantages accruing to the Church on account of the general hatred of Anabaptist opinions.

34 Przypcovius, 1. c.-migravit in Poloniam, ubi Ecclesiis Polonicis, quae solum patrem Domini Jesu summum Deum agnoscunt, publice adjungi ambivit. Sed cum dissensionem in quibusdam dogmatis non premeret, satis acerbe atque diu repulsam passus est. Qua tamen ignominia minime accensus, vir, non tam indole, quam animi instituto ad patientiam compositus, nulla unquam alienati animi vestigia dedit. Quin potius impressionem variorum hostium, a quibus tunc illae Ecclesiae vexabantur, suo sibi inge nio sumpsit propulsandam. These controversial writings are named, and the fatalities which befell him. In tot malis solatium a negotio petit, quod sibi repurgandis qui tum in Ecclesia vigebant erroribus divinitus datum sentiebat. Quanquam igitur antea quoque Ecclesiasticos conventus frequentare solitus, anno tamen 1588, in Brescensi Synodo-majore quam antea conatu atque fructu de morte et sacrificio Christi, de justificatione nostra, de corrupta hominis natura, denique cum Davidianis et Budneistis de Jesu Christi invocatione disputavit. Hic fuit annus, quo primum Luclaviciani coetus cura atque provincia mandata est Petro Stoinio.—Is non minus judicio acer, quam promtus eloquio, postquam Socini amicitiae copia facta est, in sententiam ejus libenter concessit. Paulo ante quoque non paucos e praecipuis privatim in suam sententiam pertraxerat, et suffragantium sibi non exigua indies fiebat accessio. Refragabantur tamen adhuc viri maximae auctoritatis, Nemojevius ac Czechovicius, et plerique e Ministris natu majoribus.-Jamque et alii certatim e pastorum ordine partibus addebantur, praesertim e junioribus, quos minus morabatur inveteratae opinionis atque auctoritatis praejudicium. In magno sententiarum dissensu laudabilis haec fuit illius Ecclesiae concordia, quod tantum opinionibus, non etiam odiis homines illi pugnaverint, et cum alii aliorum sententias detestarentur, sese tamen mutuo minime damnarent. Itaque integra utrinque tolerantia saepius acriter disceptabant, atque hoc fuit praecipuum illarum Synodorum negotium.-Repurgata sic plene ab erroribus Ecclesia, veluti ad unam eam rem hucusque vita producta, (Socinus) non tam immaturo sibi, quam luctuoso suis fato eripitur Luclaviciis, exeunte bruma, anno aetatis quinto ultra sexagesimum. Ultima morientis vox excepta, se non magis aevi, quam invidiae et molestiarum saturum, laeta atque intrepida spe propendere in supremum illum fati sui articulum, qui missionem ab aerumnis simul et laborum stipendium ostenderet.-Nemo memoria nostra de toto christiano orbe, sed inprimis de Ecclesiis Polonicis melius meruit. Primum enim genuinam sacrarum literarum mentem tot editis lucubrationibus, innumeris in locis, aperuit. Dein

transformed the Polish Unitarians into Socinians. Their doctrinal views were expressed in the Racovian Catechism, 1605,35 published just after his decease in 1604.36

de sententias de Dei atque Christi persona, quas jam in Polonià vigentes deprehenderat, solidis argumentis confirmari, et a subtilibus cavillis atque sophismatis perite defendi unus egregie docuit. Mox quasdam impias, alias profanas sententias, quarum exitiabile virus furtim in Ecclesiae gremium irrepebat, felicissime exstinxit. Nemo acrius Judaizantes repressit : idem Chiliastarum opinionem, idem multa praeterea alia fanatica somnia explosit. Errores autem, qui a reformatis Ecclesiis hausti magno adhuc numero in ea Ecclesia regnabant, mira felicitate exstirpavit. Talia erant de justificatione, de placanda justitia Dei, de praedestinatione, de servitute arbitrii, de peccato originis, de coena quoque Domini, de baptismo, et alia sinistre intellecta dogmata. Denique sublatis perniciosis erroribus, ne quid ineptiarum quoque in Ecclesia relinqueret, superstitiones plurimas circa res indifferentes exterminavit. Ex hoc genere fuit nimia vilis vestitus ambitio, deinde capessendi magistratus, aut etiam citra vindictae studium sui juris persequendi religio, et si quos similes naevos primi fervoris inconsideratior zelus asperserat. 35 Its authors were the Racow preachers, Peter Statorius or Stoinius, who died in 1605, while it was being drawn up, and Valent. Smalcius, the magnate Hieron. Moscorovius, and the rector in Wengrow, afterward pastor in Smigla, Joh. Volkelius (Bock, i. ii. 847). It was first published in Polish (1605), 12mo. (Sandii Bibl., p. 100), then translated into Latin by Moscorovius: Catechesis Ecclesiarum, quae in Regno Poloniae et magno Ducatu Lithuaniae-affirmant, neminem alium praeter Patrem Domini nostri J. Chr. esse illum unum Deum Israëlis, hominem autem illum Jesum Nazarenum, qui ex virgine natus est, nec alium, praeter aut ante ipsum, Dei filium unigenitum et agnoscunt et confitentur. Racoviae, 1609. 12. (reprinted in G. L. Oederi Catechesis Racoviensis s. liber Socinianorum primarius. Francof. et Lips., 1739. 8.). The new edition, Irenopoli post. annum Dom. 1659. (i. e., 1665) 8., was revised by Joh. Crell and Jonas Schlichting, and enlarged more than one half. Smalcius published in 1608 a German translation from the Polish, which deviates in slight particulars from the Latin of Moscorovius. J. A. Schmid progr. de Catechesi Racoviensi. Helmst., 1704. 4.; Fock, i. 183. [The Racovian Catechism, with Notes and Illustrations, transl. from the Latin, etc. By Thomas Rees. Lond., 1818.] 36 Catechesis Racov. I. De Scriptura sacra, p. 1: Religio christiana est via patefacta divinitus, vitam aeternam consequendi.. (Cf. F. Socini Lectiones Sacrae, Opp. i. 290: Christiana religio non humanae rationi ullo pacto innititur, sed tota ex voluntate Dei. pendet, et ex ipsius patefactione. Ejusdem, Brevissima Institutio Christianae Religionis, Opp., i. 675: Nihil verisimilius et verbis ipsius Christi magis consentaneum est, quam ipsum Christum, postquam natus est homo, et antequam munus sibi a Deo patre suo demandatum obire inciperet, in coelo, divino consilio atque opera fuisse, et aliquamdiu ibi commoratum esse; ut illa ab ipso Deo audiret et praesens apud ipsum, ut ipsa Scriptura loquitur, videret, quae mundo mox annunciaturus et patefacturus ipsius Dei nomine erat.) II. De via salutis, p. 18: Ut homo natura nihil habet commune cum immortalitate, ita eam ipse viam, quae nos ad immortalitatem duceret, nulla ratione per se cognoscere potuit. III. De cognitione Dei, p. 34: Vox Deus duobus potissimum modis in Scripturis usurpatur. Prior est, cum designat illum, qui-ita omnium auctor est et principium, ut a nemine dependeat. Posterior modus est, cum eum denotat, qui potestatem aliquam sublimem ab uno illo Deo habet, aut deitatis unius illius Dei aliqua ratione particeps est. Etenim in Scripturis propterea Deus ille unus Deus Deorum vocatur (Ps. 1. 1). Atque ea quidem posteriore ratione Filius Dei vocatur Deus in quibusdam Scripturae locis (comp. Joh. x. 35, 36). IV. De cognitione Christi, p. 47: Christ is-natura homo verus, but not-purus homo.. Etenim est conceptus e Spiritu sancto, natus ex Maria virgine, eoque ab ipsa conceptione et ortu filius Dei est. (F. Socini Breviss. Instit., Opp., i. 654: Quanquam istud ipsum, quod Christus ea ratione, qua dixi conceptus ac formatus fuerit, et proprii atque unigeniti Filii Dei appellatione continetur, proprie loquendo ad ipsius Christi essentiam referri non debet: alioquin sequeretur,-aliam esse

Although the Unitarians in Transylvania, where they always enjoyed a recognized religious freedom, had to make a public dec

humanam Christi naturam, aliam nostram. P. 655: Christum Dei filium proprium et unigenitum esse, quia ex ipsius Dei substantia sit generatus, istud merum est humanum commentum.) P. 103: Aequalitas Christi cum Deo in eo est, quod ea virtute, quam in eum contulit Deus, ea omnia effecerit et efficiat quae ipsius Dei sunt, tanquam Deus ipse. V. De prophetico J. Chr. munere. Cap. i.: De praeceptis Christi, quae legi addidit. P. 145: Quid Dominus Jesus praecepto primo addidit? Id quod etiam Dominum Jesum pro Deo agnoscere tenemur, i. e., pro eo, qui in nos potestatem habet divinam, et cui nos divinum exhibere honorem obstricti sumus. In quo is honor divinus Christo debitus consistit? In eo, quod quemadmodum adoratione divina eum prosequi tenemur, ita in omnibus necessitatibus nostris ejus opem implorare possumus. Adoramus vero eum propter ipsius sublimem majestatem: imploramus opem ipsius propter sublimem et divinam ejus potestatem. Cap. ii.: De praeceptis Christi sigillatim ab eo traditis. Cap. iii. De coena Domini, p. 187: Est Christi Domini institutum, ut fideles ipsius panem frangant et comedant, et ex calice bibant, mortis ipsius annunciandi causa, quod perma nere in adventum ipsius oportet. Quid vero est annunciare mortem Domini? Est publice ac sacrosancte Christo gratias agere, quod is pro ineffabili sua erga nos caritate corpus suum torqueri, et quodammodo frangi, et sanguinem fundi passus sit, et hoc ipsius beneficium laudibus tollere et celebrare.-Nonne alia causa, ob quam Coenam instituit Dominus, superest? Nulla prorsus: etsi homines multas excogitarint, cum alii dicant, esse sacrificium pro vivis et mortuis, alii usu ipsius se consequi peccatorum remissionem et firmare fidem sperent. Cap. iv.: De baptismo aquae, p. 195: Quid vero sentis de aquae baptismo? Id, quod sit ritus exterior, quo homines vel e Judaismo, vel e Gentilismo ad religionem christianam accedentes, manifeste profitebantur, se Christum pro suo Domino agnoscere. Num ergo ad eum ritum infantes pertinent? Nullo pacto. Nam nec in Scripturis ullum mandatum aut exemplum ea de re habemus, neque ipsi (ut res ipsa indicat) Christum pro suo servatore agnoscere per aetatem possunt. Quid vero de iis sentiendum est, qui infantes baptizant? Quantumvis hac in re errent, non licet tamen ideo eos condemnare, modo alioquin indololatrae non sint, sed pie secundum Christi praecepta vivant, et alios sententiam ipsorum repudiantes non persequantur. Non consistit enim regnum Dei in hujusmodi externis, sed in justitia, pace et gaudio in Spiritu sancto. Cap. v.: De promisso vitae aeternae. Cap. vi.: De promisso Spiritus sancti. Cap. vii.: De confirmatione divinae voluntatis. Cap. viii.: De morte Christi. Christ must suffer and die, p. 220: Eo quod ab ipso servandi iisdem afflictionibus et morti ejusmodi plerumque sunt obnoxii. Then-Qua ratione Christus suo ipsius exemplo credentes ad persistendum in illa singulari pietate et innocentia, sine qua servari nequeunt, movere potuisset, nisi atrocem mortem, quae pietatem facile comitari solet, gustasset? aut quî curam suorum in tentationibus et periculis, iisque ab omnibus malis liberandis, tantam gerere potuisset, nisi, quantopere graves et naturae humanae per se intolerabiles essent, ipse expertus esset? Besides, p. 223: Mors Christi nos manifeste de ingenti in nos Dei caritate certos reddidit :-resurrectione Christi-de resurrectione nostra, et porro vita aeterna consequenda certiores facti sumus, si praeceptis Domini Jesu paremus. P. 227: Nonne est etiam aliqua alia mortis Christi causa? Nulla prorsus. Etsi nunc vulgo Christiani sentiunt, Christum morte sua nobis salutem meruisse, et pro peccatis nostris plenarie satisfecisse, quae sententia fallax est, et erronea, et admodum perniciosa. (F. Socini Breviss. Instit., Opp. i., 676: Christi obedientia usque ad mortem crucis, ejusque sanguinis fusio, quamvis nec suo pretio, neque ipsae per se effecerint, ut veniam peccatorum nostrorum adepti simus, illis tamen peractis ex decreto et benignitate Dei factum est, ut nos a poenis peccatorum liberati simus. Christus enim-per istam obedientiam et sanguinis sui fusionem, plenissimam potestatem ab ipso Deo est consecutus salutem reipsa nobis dandi, et ab omni miseria atque ab interitu, quae propriae peccatorum sunt poenae, nos penitus liberandi.) Cap. ix.: De fide, p. 246. Quae fides est, quam necessario consequitur salus? Est fiducia per Christum in Deum. Unde appa

laration in favor of the adoration of Christ, yet the party of Non Adorantes, which was started by Francis Davidis, continued to

ret, eam in Christum fidem duo comprehendere: unum, ut non solum Deo, verum et Christo confidamus; deinde, ut Deo obtemperemus non in iis solum, quae in lege per Mosen lata praecepit, et per Christum abrogata non sunt, verum etiam in iis omnibus, quae Christus legi addidit. Cap. x.: De libero arbitrio, p. 249: Estne id situm in nostra potestate, ut ad eum modum Deo obtemperemus? Prorsus. Etenim certum est, primum hominem ita a Deo conditum fuisse, ut libero arbitrio praeditus esset, nec vero ulla causa subest, cur Deus post ejus lapsum illum eo privaret: ac neque justitia Dei admittit, nec etiam inter poenas, quibus Adae peccatum punivit Deus, ejusmodi poenae ulla mentio extat.-Peccatum originis nullum prorsus est:-et lapsus Adae, cum unus actus fuerit, vim eam, quae depravare ipsam naturam Adami, multo minus vero posterorum ipsius posset, habere non potuit. P. 252: Communiter in hominibus natura exiguae admodum sunt vires ad ea, quae Deus ab illis requirit, perficiendum: at voluntas ad ea perficiendum omnibus adest natura. Nihilominus tamen eae vires non ita prorsus exiguae sunt, ut homo, si vim sibi facere velit, divino auxilio accedente, non possit voluntati divinae obsecundare. Auxilium vero suum nemini Deus prorsus denegat ex iis, quibus voluntatem suam patefecit: alioquin Deus nec castigare, neque punire juste contumaces posset, quod tamen utrumque facit.-Auxilium divinum istud duplex est, interius et exterius.-Aux. interius est, cum Deus in cordibus eorum, qui ipsi obediunt, quod promisit, obsignat. Cap. xi.: De justificatione, p. 270: Per fidem in Christum consequimur justificationem.-Justificatio est, cum nos Deus pro justis habet, quod ea ratione facit, cum nobis et peccata remittit, et nos vita aeterna donat.—VI. De officio Christi regio, p. 274: Quae ipsius regni est ratio? Ea, quod Deus eum suscitatum a mortuis, et in coelos assumptum a dextris suis collocavit, ei potestate in coelis et in terra omni data, et omnibus ipsius pedibus, se excepto, subjectis, ut fideles suos gubernare, tueri, et aeternum servare possit. (F. Socini Brevissima Institutio, Opp., i. 668: Necesse est, omne istud judicium, quod sibi a Patre datum fuisse Christus ait, esse-omnium ad ipsius Christi regnum quovis modo pertinentium hominum-gubernationem cum summa potestate atque imperio conjunctam, et qualem ipse Pater habet, qui nunc eam-non ex sua persona seu per se ipsum, sed ex persona Christi, et per Christum exercet. P. 669: Est enim Christus Patri subordinatus, cum-omnem suam potestatem ab illo acceperit, eamque pro eo exerceat, atque una cum ipsa totus perpetuo ab illo pendeat; ita ut necesse sit, quidquid hac subordinatione inspecta-a Christo petitur, id eadem opera a Patre peti.)-VII. De munere Christi sacerdotali, p. 285: Munus sacerdotale in eo situm est, quod, quemadmodum pro regio munere potest nobis in omnibus nostris necessitatibus subvenire: ita pro munere sacerdotali subvenire vult, ac porro subvenit. Atque haec illius subveniendi seu opis afferendae ratio sacrificium ejus appellatur. Quare haec ejus opis afferendae ratio sacrificium vocatur? Vocatur ita figurato loquendi modo, quod, quemadmodum in prisco foedere summus Pontifex, ingressus in sancta sanctorum, ea, quae ad expianda peccata populi spectarent, perficiebat, ita Christus nunc penetravit coelos, ut illic Deo appareat pro nobis, et omnia ad expiationem peccatorum nostrorum spectantia peragat. Quid porro est peccatorum expiatio? Est a poenis, quae peccata tum temporariae tum aeternae comitantur, et ab ipsis etiam peccatis, ne eis serviamus, liberatio. Quî expiationem peccatorum nostrorum Jesus in coelis peragit? Primum a peccatorum poenis nos liberat, dum virtute et potestate, quam a Patre plenam et absolutam consecutus est, perpetuo nos tuetur, et iram Dei, quae in impios effundi consuevit, interventu suo quodammodo a nobis arcet: quod Scriptura exprimit, dum ait, eum pro nobis interpellare. Deinde ab ipsorum peccatorum servitute nos liberat, dum eadem potestate ab omni flagitiorum genere nos retrahit et avocat: id vero in sua ipsius persona nobis ostendendo, quid consequatur is qui a peccando desistit; vel etiam alia ratione nos hortando et monendo, nobis opem ferendo, ac interdum puniendo, a peccati jugo exsolvit.-VIII. De Ecclesia Christi. Cap. i.: De Eccl. visibili. Cap. ii.: De regimine et gubernatione Ecclesiae Christi. Cap. iii. : De disciplina Eccl. ChrisVOL. IV.-21

exist until 1638.37 The danger that threatened them from the Jesuits soon passed away;38 but that dissension had the effect of leading many Unitarians into the Reformed Church, under the reign of the Reformed prince, George Rakoczi.39 The doctrine of the Adorantes was substantially Socinian; but yet the Racovian Catechism was not introduced, and the name of Socinians was constantly declined.40

The Socinians of Poland were indebted to the nobility for the protection they enjoyed; and they maintained their influence with them by a high degree of culture, which was specially fostered by the Gymnasium, founded in Racow, 1602.41 The schools of the Jesuits in rivalry with it acquired increased influence, and at last the hatred of the Jesuit party succeeded in demolishing it, and

ti. Cap. iv.: De Ecclesia Christi invisibili. Comp. Ziegler's Darstellung des eigenthümlichen Lehrbegriffs des Faustus Socinus, in Henke's Neues Magazin, iv. ii. 201. Zerrenner's Neuer Versuch zur Bestimmung der dogmat. Grundlehren von Offenbarung und heil. Schrift nach dem Systeme der Socinianischen Unitarier; Jena, 1820. Baur's Lehre von der Dreieinigkeit in ihrer geschichtl. Entwickelung, iii. 104. Fock's Socinianismus, ii. 289. The most important doctrinal text-book of the Socinians, published at the expense of the church, is Jo. Volkelii De Vera Religione libri v., quibus praefixus est Jo. Crellii lib. de Deo et ejus attributis, ita ut unum cum illis opus constituat; Racoviae, 1630. 4. (recus. Amstelod., 1642. 4.).

37 On the history of the Unitarians in Transylvania, which is still very imperfectly known, see Petri Bod de Felsö-Tsernaton Hist. Unitariorum in Transylvania. Lugd. Bat., 1776. Walch's neueste Religionsgeschichte, v. 173; vii. 345. Stäudlin im Archiv f. alte und neue Kirchengeschichte, iv. i. 149. Davidis, in 1579, was succeeded as superintendent by Demetr. Hunyadi, who declared in favor of the worship of Christ in a Confession (in Walch, v. 182), and published a—Scriptum, quo Paedobaptismus, etc., ab Ecclesia intermissa recipi et observari jubentur; see Scriptum fratrum Transylvanorum, in the Defensio Franc. Davidis in negotio de non invocando J. C. in precibus. Basil, 1581. 8., p. 277. The third superintendent, from 1592, George Enyedin, favored the Non Adorantes (Walch, v. 184), against whom, however, meanwhile, Prince George Rakotzi began to put the old laws into strict execution, 1638 (Walch, v. 188; Fock, i. 258). 38 Supra, Div. I., § 16, Note 23.

39 So among the Szeklers more than 60 churches (Archiv für Kirchengeschichte, iv. i. 154), particularly the Non Adorantes, Walch, v. 189, and nobles, Walch, vii. 351.

40 Their doctrinal system is unfolded in Summa Universae Theologiae Christianae secundum Unitarios, Claudiopoli, 1787. 8. (from the papers left by superintendent Michael Lombard Sz. Abrahami, † 1758, edited by George Markos, professor of theology in Clausenburg; see Archiv f. Kircheng., i. 1, 86; iv. 1, 155). Extracts by Rosenmüller, in Stäudlin's und Tzschirner's Archiv f. Kircheng., i. i. 83. Here baptism and the Lord's Supper appear as Sacramenta (which expression Socinus rejected), i. e., as mutuae inter Deum ac homines sacrae confoederationis tesserae: non enim sunt tantum testimonia obedientiae christianae, sed etiam gratiae divinae in nos collatae et conferendae signa, vim significandi non a natura, sed ex institutione Dei et Christi habentia. Baptism, as the rite of consecration, is binding on all, and infant baptism is to be retained, though it can not be proved from the New Testament; Fock, i. 261.

41 Lubieniecius, p. 239; Vita A. Wissowatii at the end of Sandii Bibl., p. 229; Krasinski Gesch. der Reform. in Polen, s. 318; Fock, i. 214.