CN. JULII AGRICOLÆ VITA,' SCRIPTORE C. CORN. TACITO. 1. CLARORUM' virorum facta moresque posteris tradere antiquitùs usitatum, ne nostris quidem temporibus, quamquam incuriosa suorum, ætas omisit, quotiens magna aliqua ac nobilis virtus vicit ac supergressa est vitium, parvis magnisque civitatibus commune, ignorantiam recti et invidiam. Sed apud priores, ut agere memoratu digna pronum, magisque in aperto erat; ita celeberrimus quisque ingenio, ad prodendam virtutis memoriam, sine gratiâ aut ambitione, bonæ tantùm conscientiæ pretio, ducebatur. Ac plerique suam ipsi vitam narrare, fiduciam potiùs morum, quàm arrogantiam arbitrati sunt: nec id Rutilio3 et Scauro 4 citra consulem A. U. C. 649. Velleius Paterculus, II. 13. appellat virum non seculi sui, sed omnis ævi opti-` mum. In Tiberii Gracchi amicos sæviit; sed posteà in iis ipsis, quæ pro senatu moliebatur, senatum habuit adversarium: et lege repetundarum interrogatus, maximo cum gemitu civitatis damnatus est. Vide eumdem Velleium, cap. 7. + Et Scauro. M. Emilio Scauro, consuli A. U.C. 639. Sapientis hominis et recti gravitas summa, et naturalis quædam inerat auctoritas, teste Cicerone de Claris Oratoribus, cap. 29. Hujus et orati fidem, aut obtrectationi fuit: adeò virtutes iisdem temporibus optimè æstimantur, quibus facillimè gignuntur. At mihi nunc, narraturo vitam defuncti hominis veniâ opus fuit: quam non petîssem, ni cursaturus tam sæva et infesta virtutibus tempora.' 2. 2. LEGIMUS, cùm Aruleno Rustico Pætus Thrasea, Herennio Senecioni Priscus Helvidius laudati essent, capitale fuisse neque in ipsos modò auctores, sed in libros quoque eorum sævitum, delegato triumviris ministerio, ut monimenta clarissimorum ingeniorum in comitio ac foro + urerentur. Scilicet illo igne vocem populi Romani, et ones sunt, et tres ad Fufidium libri scripti de vitá ipsius actá, sanè utiles, quos nemo legit. At Cyri ritam et disciplinam legunt, præclaram illam quidem, sed neque tam rebus nostris aptam, nec tamen Scauri laudibus anteponendam. Post consulatum fuit princeps senatus. At, quod virtutum tædio incertum an ingeniorum inconstantia sæpe contigit, vir ille optimus filium habuit luxu perditum, cujus ædilitas maxime prostravit mores civiles, ideoque dicta Plinio, xxxIII. 15. n. 7. majus malum, quàm proscriptio tot millium à Sylià, ejus vitrico, facta. πολλῷ βίῳ μετὰ τὴν ταμείαν ᾐτήκει, + Comitio ac foro. Comitium erat in foro Romano, octavâque Urbis regione. Hic olim crematos fuisse Numa Pompilii libros, in arçà lapidea repertos, quòd plerique dissolvendarum religionum crant, tradit Livius, XL. 29. libertatem senatus, et conscientiam generis humani aboleri arbitrabantur, expulsis insuper sapientiæ professoribus,' atque omni bonâ arte in exilium actâ, ne quid usquam honestum occurreret. Dedimus profectò grande patientiæ documentum et sicut vetus ætas vidit, quid ultimum in libertate esset; ita nos quid in servitute, ademto per inquisitiones et loquendi audiendique commercio. Memoriam quoque ipsam cum voce perdidissemus, si tam in nostrâ potestate esset oblivisci, quàm tacere. 2 4 5 3. NUNC demum redit animus: et quamquam, primo statim beatissimi seculi ortu, Nerva Cæsar' res olim dissociabiles miscuerit, principatum ac libertatem, augeatque quotidie felicitatem imperii Nerva Trajanus, nec spem modò ac votum securitas publica, sed ipsius voti fiduciam, ac robur adsumserit: naturâ tamen infirmitatis humanæ, tardiora sunt remedia, quàm mala; et ut corpora lentè augescunt, citò extinguuntur, sic ingenia studiaque oppresseris faciliùs, quàm revocaveris. Subit quippe etiam ipsius I Sapientiæ professoribus. Philesophis omnibus, quos Urbe Italide submovit Domitianus, ut dictum est supra 2 Batissimi seculi. Beatissimum quidem exortum est seculum, cùm post Domitiani tempora, ejusque actis rescissis, A. U. C. 849. imperare cap Nerva, cujus virtus Trajanus. Hadrianus, et uterque Antonimus æmulai sunt. 3 Nerva Cæsar. Cùm Nerva mortuus sit A. U. C. 851. nec DIVVS hic appeiletur, patet vitam Agricolæ à Tacito scriptam fuisse A. U. C. 830. immo sub anni finem: jam enim adoptatus fuerat Trajanus; quod contigit, exeunte Octobri, aut ineunte Novembri. Vide Dionem, LXVIII. p. 770. et ad hunc locum notam eruditi Reimari. inertiæ dulcedo: et invisa primò desidia, postremò amatur, Quid si, per quindecim annos,' grande mortalis ævi spatium, multi fortuitis casibus, promtissimus quisque sævitiâ Principis interciderunt? Pauci, et, ut ita dixerim, non modò aliorum, sed etiam nostri superstites sumus; exemtis è mediâ vitâ tot annis, quibus juvenes ad senectutem, senes prope ad ipsos exactæ ætatis terminos per silentium venimus: non tamen pigebit, vel incondità ac rudi voce, memoriam prioris servitutis, ac testimonium præsentium bonorum composuisse. Hic interim liber honori Agricolæ, soceri mei, destinatus, professione pietatis aut laudatus erit, aut excusatus. 3 4. CNEUS Julius Agricola, veteri et illustri Forojuliensium coloniâ ortus, utrumque avum procuratorem Cæsarum habuit: quæ equestris nobilitas est: pater Julius Græcinus senatorii ordinis, studio eloquentiæ sapientiæque I 5 Per quindecim annos. Quibus imperavit Domitianus. 2 Composuisse. Tunc enim non modò Historiarum Annaliumque libros, memoriam prioris servitutis, sed et Nervæ Trajanique res, testimonium præsentium bonorum, scribere meditabatur Tacitus. 3 Forojuliensium. Forojuliensium colonia, nunc Frejus, in Galliâ Narbonensi, de quâ Plinius, 111. 4. Forum Julii Octavanorum colonia, quæ Pacensis appellatur et Classica. 4 Procuratorem Cæsarum. Procuratorum alii in provinciis publicas pecunias, alii tum publicas tum familiares Casarum pecunias curabant. Publicanorum autem ordine et officiis vulgò detinebantur equites Romani; quos inter habebantur nobiles, qui erant procuratores Cæsarum. Inde equestris illa nobilitas, quam Tacitus memorat. De procuratoribus et publicanis dictum supra Annal. XII. 60. In minoribus quibusdam provinciis, ut in Judæâ, procuratores jurisdictionem obtinebant. Quod omnibus compertum. 5 Julius Græcinus. Julius Græcinus, teste Senecâ, Ep. xxix. vir egregius. Idem de Beneficiis, II. 21. Si exemplo magni animi opus est, utamur Græcini Julii, viri egregii, quem Caius Cæsar occidit ob hoc unum, quòd melior vir erut, quàm esse quemquam tyranno expediret. Ejus volumina de vincis laudant Columella, 1. 1. et Plinius, XIV. 2. XVI. 44. Nummum Buthrotiorum, nunc Butrinto, in Epiro, protulit Cl. Pellerin, Recueil de Médailles de Peuples et de Villes, Vol. 1. p. 82. Tab. xII. n. 5. inscriptum: I. GRAECINUS. QVIN. PER. id est, Julius Græcinus, Quinquennalis perpetuus. Incertum tamen utrùm ad Julium Græcinum, Agricola patrem, per tineat. 2 notus, iisque virtutibus iram Caii Cæsaris' meritus. Namque Marcum Silanum accusare jussus, et, quia abnuerat, interfectus est. Mater Julia Procilla fuit, raræ castitatis: in hujus sinu indulgentiâque educatus, per omnem honestarum artium cultum pueritiam adolescentiamque transegit. Arcebat eum ab illecebris peccantium, præter ipsius bonam integramque naturam, quòd statim parvulus sedem ac magistram studiorum Massiliam3 habuerit, locum Græcâ comitate et provinciali parcimoniâ mistum, ac benè compositum. Memoriâ teneo, solitum ipsum narrare, 66 se in "primâ juventâ studium philosophiæ acriùs, ultra quàm "concessum Romano ac senatori, hausisse, ni prudentia "matris incensum ac flagrantem animum coercuisset :" scilicet sublime et erectum ingenium, pulchritudinem ac speciem excelsæ magnæque gloriæ vehementiùs, quàm cautè appetebat: mox mitigavit ratio et ætas: retinuitque, quod est difficillimum, ex sapientiâ modum.* 6 5. PRIMA castrorum rudimenta in Britanniâ Suetonio Paullino, diligenti ac moderato duci, adprobavit : electus, quem contubernio æstimaret. Nec Agricola licenter, more juvenum, qui militiam in, lasciviam vertunt, neque segniter, ad voluptates et commeatus," titulum tribunatûs' |