devant les tribunaux français pour l'exécution des obligations par lui contractées en France avec un Français ; il pourra être traduit devant les tribunaux de France pour les obligations par lui contractées en pays étranger envers des Français.

ART. 15. Un Français pourra être traduit devant un tribunal de France, pour les obligations par lui contractées en pays étranger, même avec un étranger.

Quantum ad pœnarum applicationem contra Gallos aut extraneos qui crimen bono publico nocivum admittunt extra regnum, vide codicem vulgò d'Instruct. criminelle, Art. 5 et suiv.

NOTA VII.

(Pag. 183, ad tit. De interpretatione legis. )

Legum civilium interpretatio usualis fit sive per usum sive per praxim tribunalium, quamvis tamen judicia cujuslibet tribunalis, imo etiam curiæ suprema nunquam vim legis obtinere possint nec alios obligare nisi partes litigantes. Imò judicibus prohibetur ne per dispositionem generalem et quæ sit instar regulæ causas apud ipsos pendentes expediant. Ita Codex civ. Art. 5, et Cod. pæn. Art. 127.

Quantum ad interpretationem authenticam quæ olim à solo principe fieri poterat, ea nunc fieri non potest nisi per quos leges feruntur. Huic autem interpretationi locus est cum à curià supremà dissentierunt duæ curiæ regiæ circa eamdem causam et propter eadem motiva. Vide legem ea de re latam die 30 julii ann. 1828.

CAPITUM ET DUBIORUM.

QUI ANNECTUNTUR OMNI A

SUMMARIA, QUÆ SINGULIS CAPITIBUS ET

DUBIIS APPONUNTUR, UT SIMUL HIC PRÆ OCULIS HABEANTUR CUNCTÆ
RES ET QUÆSTIONES, QUÆ IN OPERE CONTINENTUR.

LIBER PRIMUS.

TRACTATUS PRIMUS.

DE CONSCIENTIA.

CAPUT I.-Quid conscientia, et quotuplex, et quænam sequenda. Pag. 1.
1. De regula remota, et proxima actuum humanorum. 2. De conscientia
et synderesi. 3. De conscientia recta et erronea. 4. De eo qui sequitur con-
scientiam vincibiliter erroneam. 5. De eo qui sequitur conscientiam invinci-
biliter erroneam. 6. An sic operans meritum acquirat in operando. 7. Res
pondetur objectioni adversariorum. 8. An detur conscientia invincibiliter
erronea circa præcepta naturalia. (Remissive ad tract. II. de Legibus n. 169.)
9. De eo qui putat erronea desiderium malum non esse peccatum. 10. De
conscientia perplexa. 11. De conscientia scrupulosa. Signa scrupulosorum.
12. Remedia et præsertim obedientiæ. 13. De periculo scrupulosi qui non
obedit. 14. De regulis generalibus assignandis. 15. Quomodo confessarius
gerere se debeat cum scrupulosis, qui timent assentiri cuilibet pravæ cogita-
tioni. 16. Quomodo cum iis, qui semper dubitant de confessionibus præte-
ritis. 17. Quomodo cum iis, qui in omni actione peccare formidant. 18. Quid
de iis qui operantur cum actuali timore. 19. Scrupulosi non peccant scrupulos
vincendo, quin illos prius deponant.

20. Quænam sit conscientia dubia. Quodnam sit dubium positivum et
negativum. 21. Quodnam dubium speculativum et practicum. 22. Nun-
quam licet operari cum conscientia practice dubia. 23. De eo qui scit aliquid
esse malum, sed dubitat, an sit grave, aut leve. 24. Quid debeat agere, qui
est practice dubius. 25. An liceat operari cum conscientia speculative dubia.
26. De pluribus principiis reflexis ex quibus formari potest conscientia prac-
tice certa. 27. De lege dubia, vel dubie promulgata; et de lege certa dubie
abrogata. 28. De voto dubie emisso, et de voto certe emisso, et dubie impleto.
29. Quid de eo, qui judicat, se probabiliter implesse votum. 3o. Quid, si quis
opus voti jam præstitit, sed voti immemor. 31. An subditus teneatur obedire
superiori in re, quæ est dubie mala. 32. Dubia de diversis rebus. 33. Quid
in dubio de valore matrimonii. (Remissive ad I. VI. n. 903 et 904.)
34. Quid in dubio de solutione, si debitum est certum. 35. Quid in dubio de
debito, si quis rem possidet bona fide. 36. Quid, si contra possessorem urgeat
ratio probabilis, et nulla pro ipso. 37. Quid, si possessor, superveniente du-

bio, neglexerit inquirere veritatem. 38. An possit eucharistiam accipere,
qui dubitat, an aliquid cibi vel potûs deglutiverit. 39. Quid, si dubitat, an
deglutiverit ante vel post mediam noctem.

CAPUT III.

De conscientia probabili. . .

Pag. 18.

40. Quæ sit conscientia probabilis. Quotque enumerentur diversæ probabi-
litatum species. 41. Quænam sit probabilitas facti, et quænam juris. 42. Nun-
quam licet uti probabilitate facti cum periculo damni alterius. 43. Quam-
nam opinionem sequi teneamur in materia fidei. 44. Quamnam opinionem
sequi debeat medicus. 45. An possit uti remedio minus tuto. 46. Quid, si
desperatur de salute infirmi. 47. Quamnam opinionem debeat sequi judex.
48. Quamnam minister in collatione sacramentorum. 49. Quid si adsit ne-
cessitas. 50. An liceat uti opinione probabili quoad contrahendum matrimo-
nium, et quoad jurisdictionem confessarii, casu quo præsumitur suppleri
ab Ecclesia. (De hoc vide dicenda lib. VI. n. 563, et dicenda de errore com-
muni n. 672.) 51. An quod dicitur de administratione sacramentorum
circa usum sententiæ tutæ, idem dicendum sit de susceptione sacramentorum.
52. Quid si venator dubitat, an animal feriendum sit fera, vel homo. 53. An
liceat uti opinione probabili probabilitate juris. De opinione tenuiter proba-
bili.
MORALE SYSTEMA.

Pro delectu opinionum, quas licite sectari possumus.
COROLLARIUM PRIMUM. Lex dubia non obligat.

-

COROLLARIUM SECUNDUM.

tionem.

22.

33.

In quo exponitur decretum S. C. generalis Inquisitionis, Romæ conditum
ann. 1761, circa usum opinionum probabilium. .

69 et 72.

78.

ibid.

90. Quid sit lex. 91. Quis ad eam teneatur. 92. An lex iniqua obliget.
93. An in dubio de justitia, teneamur lege. (Vide etiam n. 99. et fusius l. 3.

617.) 94. An leges latæ à tyrannis obligent. 95. An obliget lex non pro-
mulgata. 96. Quid notandum circa promulgationem legis. 97. Quid circa
legem dubiam. Quid in dubio an lex existat. An adsit causa excusans. An
lex sit promulgata. An usu recepta. 98. Quid in dubio, an superior sit legi-
timus. Et an excedat suam potestatem. 99. Quid in dubio an lex sit justa.
Vel an lex præcipiat. Vel an cam impleveris. 100. An lex humana possit præ-
cipere actus internos. Et an prohibere externos occultos. (Vide ibid. Quær. 3.
utrùm in dubio, an res sit licita, subditus teneatur obedire.)

DUBIUM II.

· Quotuplex est præceptum...

-

99.

101. Præceptum dividitur. 1. in affirmativum, et negativum. 103. Divi-
ditur a. in naturale, et positivum. 103. Præceptum autem positivum divi-
ditur in præceptum divinum et humanum. 104. Quinam possint ferre leges :
an reges, et respub. ; an papa; an concilia; an episcopi, synodus, et capi-
Jula; an abbatissæ. 105. Quid comprehendat lex canonica, et civilis. 106. De-

eretalia, sive declarationes pontificiæ, an indigeant promulgatione. Ibid. v. Quær. hic 1. (Vide etiam 1. 3. n. 1027. v. Hinc dicimus.) An declarationes S. Congr. et decreta rotæ habeant vim legis. An leges civiles obligent in conscientia. 107. DE CONSUETUDINE. Et quæ conditiones requirantur ad statuendam consuetudinem. 108. De effectu consuetudinis. Et quid, si à lege reprobetur. 109. Quid, si consuetudo à lege revocetur. 110. DISSERTATIO de potestate Pontificis, usque ad n. 135.

DUBIUM III. — An vis, et substantia legis positiva dependeat ab accep

tatione communitatis.

Pag. 128.

136. An obliget lex non acceptata. 137. Quid, si lex à majore parte populi non accipiatur. Quanto tempore præscribantur leges. 138. An peccent legem non acceptantes. Et an lex pendeat ab acceptatione populi. Quid circa leges pontificias. Quid circa civiles. 139. Quid, si lex sit ardua, vel abrogata, si major pars eain non receperit.

vel

DUB. IV.-. · An præcepta etiam humana obligent sub peccato, et quali. 130.

140. An legislatores humani possint præcipere, et quot conditiones requirantur ut lex obliget. 141. An superior possit præcipere rem levem sub culpa gravi. 142. An res levis fiat gravis per circumstantias, præsertim contemptus. (Vide etiam 1. 4. n. 161. v. Quarta, et 1. 5. n. 61.) 143. An res gravis possit præcipi sub levi. 144. Quando præsumatur lex obligare sub gravi. 145. An lex pœnalis obliget ad culpam. 146. Quid de lege sub poena suspensionis, etc. 147. Quid, si lex assignet pœnam, et simul præcipiat. 148. An incurratur pœna ante sententiam. 149. Quid de pœnis positivis, et inhabilitantibus. 150. An pœna conventionalis solvi debeat ante sententiam. 151. An lex irritans actum carentem solemnitatibus obliget in conscientia. (Vide etiam 1.3. n. 711. et 927.) 152. An teneamur tollere impedimentum obstans impletioni legis. (Vide etiam 1. 3. n. 1045.)

CAPUT II. De subjecto cui datur præceptum.

136.

ibid.

153. An ad leges obligentur ebrii, infideles, ignorantes, etc. 154. An legislator teneatur ad legem. 155. Quando pueri obligentur ad leges ecclesiasticas. (Vide etiam l. 3. n. 270. et n. 1012.)

An peregrini teneantur legibus sui domicili, dum ab eo

138.

156. An peregrinus teneatur ad leges loci ubi est. 157. An teneatur ad leges patriæ Deinde ponuntur resolutiones plurium casuum. 158. An cum peregrinis possit dispensari ab episcopo loci in legibus, et in votis. (Vide etiam Ï. 3. n. 332.)

DUBIUM III. - - An peregrini et vagi teneantur præceptis locorum in qui

bus morantur.

DUBIUM IV.

143.

An peregrini teneantur præceptis juris communis, si non sint in usu in loco ubi morantur.

CAPUT III. - De modo quo observanda sunt præcepta.

144.

DUBIUM II. — An ad impletionem præceptorum requiratur intentio iis satisfaciendi..